نقطه داغ

نقطۀ داغ (hot spot)
ناحیه‌ای نسبتاً وسیع، با آتشفشان‌خیزی مداوم. لزوماً با جزیرۀ قوسی و مرکز گسترش بستر اقیانوسی همبسته نیست، اگرچه ممکن است بر آن منطبق باشد. نقاط داغ هم در قاره‌ها و هم در اقیانوس‌ها یافت می‌شوند و بیشتر در داخل صفحات سنگ‌سپهریاند تا در حواشی آن‌ها. برخی از این نقاط عبارت‌اند از هاوایی، ایسلند، و یلوستون. تصور می‌شود نقاط داغ سطح‌های آشکارشدۀ زبانههای ایستای گوشتۀ‌ داغ‌اند که پیوسته از اعماق نامشخصی در داخل گوشته، احتمالاً از مرز بین هسته و گوشته، به‌سمت بالا حرکت می‌کنند. شیمی تفصیلی سنگ‌های آتشفشانی نقاط داغ به‌وضوح با سنگ‌های آتشفشانی پشته‌ها و سنگ‌های آتشفشانی کمانی تفاوت دارد. نقاط داغ فعالیت‌های آتشفشانی گسترده‌ای را در صفحات زمین‌ساختی، و نه در صفحات حاشیه‌ای، ایجاد می‌کنند. آتشفشان‌خیزی نقطۀ داغ عوارض منحصربه‌فردی در پارک ملی یلوستون، در وایومینگ امریکا، ایجاد کرده است. نقطۀ داغ مشابهی که ایسلند را بر بالای پشتۀ میان اقیانوس اطلس در اقیانوس اطلس شمالی ساخته است، در گذشته، قبل از آن‌که این ناحیه براثر شکاف اقیانوس اطلس کافته شود، سنگ‌های آتشفشانی حجیمی در جزیرۀ اسکی اسکاتلند به‌وجود آورده است. رشته‌کوه‌های آتشفشانی دریایی حرکت صفحات زمین‌ساخت را حین عبور از روی نقاط داغ نشان می‌دهند. درست در بالای یک نقطۀ داغ، روی پوستۀ اقیانوسی، یک آتشفشان تشکیل می‌شود. سپس، این آتشفشان با حرکت صفحات زمین‌ساخت جابه‌جا و غیرفعال می‌شود و بار دیگر آتشفشان‌ جدیدی در کنار آن، و در بالای این منطقۀ داغ تشکیل می‌شود. نتیجۀ این فرآیند، یک آتشفشان فعال و زنجیره‌ای از آتشفشان‌های خاموش فرسایش یافته است که در امتداد خط اثر حرکت صفحات پیرتر می‌شوند. زنجیرۀ آتشفشان‌های سازندۀ جزایر هاوایی، و کوه‌های دریایی امپرور بدین‌ترتیب تشکیل شده‌اند.

 

---