توفند
توفَند (hurricane)
(یا: گردباد استوایی؛ تیفون[۱]) فروباری شدید[۲] (ناحیه‌ای با فشار جوی بسیار پایین)، در مناطق استوایی. در ناحیۀ شمال اقیانوس آرام، تیفون[۳] نامیده می‌شود. توفند، توفانی چرخان بین عرض‌های جغرافیایی پنج تا بیست درجۀ شمالی و جنوبی است و وقتی تشکیل می‌شود که دمای سطح اقیانوس، بیش از ۲۷ درجه سانتی‌گراد باشد. ناحیۀ مرکزی آرامی با نامِ چشم[۴] را بادهای مارپیچ رو به مرکز، با سرعتی تا ۳۲۰ کیلومتر در ساعت، احاطه می‌کنند. جهت حرکت این بادها در نیمکرۀ شمالی خلاف جهت عقربۀ ساعت، و در نیمکرۀ جنوبی در جهت حرکت عقربه‌های ساعت است. توفندها با رعد و برق و باران‌های سیل‌آسا همراه‌اند و ممکن است موجب خسارات گسترده شوند. در هواشناسی، بادهایی با نیروی دوازده یا بیشتر (نیرومندترین بادها) در مقیاس بوفورت[۵] را توفند می‌نامند. در ۱۹۹۵، نوزده توفان گرمسیری در ناحیۀ اقیانوس اطلس رخ داد که یازده توفند در میان آن‌ها بود. این سومین حادثۀ دهشتناک از ۱۸۷۱ به بعد بود که موجب مرگ ۱۳۷ نفر شد. توفند گیلبرت[۶] (۱۹۸۸) در ناحیۀ کارائیب اقیانوس اطلس، شدیدترین توفند ثبت شده است که سرعت بادهای ثابت در این توفند ۲۸۰ کیلومتر در ساعت، و سرعت تندبادهای آن بیش از ۳۲۰ کیلومتر در ساعت بود. در اکتبر ۱۹۸۷ و ژانویۀ ۱۹۹۹، بادهایی با شدت توفند در جنوب انگلستان وزید که شدیدترین بادهای این ناحیه در سه قرن اخیر بوده‌اند، گرچه از نظر علمی توفند نبودند. از دهۀ ۱۹۴۰، توفندها با اسامی مؤنث نام‌گذاری شدند، اما افکار عمومی این روش را زن‌ستیزانه می‌دانست و به همین علت، از ۱۹۷۸، متناوباً با اسامی مذکر و مؤنث نام‌گذاری می‌شوند.