بیش فعالی
بیش‌فَعّالی (hyperactivity)
(یا: اختلال بیش‌فعالی ـ کم‌توجهی) اصطلاحی در روان‌پزشکی و روان‌شناسی، اختلالی مربوط به دورۀ کودکی با علایمی چون بی‌قراری، نداشتن تمرکز، پرحرکتی و اختلال در کنترل تکانه. شخص بیش‌فعال در مدرسه، کار، دوستی، و زندگی خانوادگی دچار مشکل می‌شود. برخلاف نظریه‌های گذشته که قند رژیم غذایی یا طرز تربیت کودک را عامل بروز بیش‌فعالی می‌دانستند، تحقیقات اخیر راسل بارکلی[۱] نشان می‌دهد که این اختلال اغلب موروثی است. شیوع بیش‌فعالی در سه تا پنج درصد کودکان دبستانی است و در پسرها دست‌کم چهار برابر دخترهاست و با متیل فنیدیت[۲] (ریتالین[۳]) درمان می‌شود. از ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶، مصرف این دارو در امریکا ۵۰ درصد افزایش یافت. عوارض آن معمولاً با افزایش سن کاهش می‌یابد، ولی حدوداً در ۲ درصد از مبتلایان تا بزرگسالی نیز ادامه دارد. از آن‌جا که بیشتر کودکانْ سر به هوا و پرجنب‌وجوش‌اند، تشخیص بیش‌فعالی در آنان دشوار است؛ از این‌رو، متخصصان برای تشخیص آن از دستورالعمل‌هایی استفاده می‌کنند. برای مثال نشانه‌های آن باید پیش از ۷سالگی بروز یافته و شش ماه دوام داشته باشد. دیگر این که این علایم دست‌کم در دو محیط، مدرسه و خانه، مشاهده شود. کودکِ بیش‌فعال معمولاً زود از درس خسته می‌شود، نمی‌تواند آرام بنشیند، به هر چیزی دست می‌زند، فکر نکرده عمل می‌کند و ناغافل به وسط خیابان می‌دود. یک‌چهارم کودکان بیش‌فعال پس از بلوغ در گروه بیماران دارای اختلال شخصیتی ضد اجتماعی[۴] قرار می‌گیرند.