یهودای مکابی ( ـ۱۶۱پ م)
یَهودای مَکّابی ( ـ۱۶۱پ‌م)(Judas Maccabaeus)
(ملقب به: «چکش») از رهبران عِبرانیان[۱]. از اعضای خاندان قدرتمند مَکابیان[۲] که بر‌ضد سلطۀ سلوکیان بر فلسطین جنگیدند. پس از مرگ پدر (۱۶۶پ‌م) که عهده‌دار فرماندهی نیروهای شورشی بود، به چند پیروزی دست یافت و اورشلیم (۱۶۴پ‌م) را فتح کرد. یهودا آن‌جا را پایگاه خود کرد، و با وقف مجدّد معبد یَهُوَه[۳]، اجرای مراسم دینی را احیا کرد. عید یهودی حَنوکا[۴] یادبود همین پیروزی است. در نبرد نابرابر سپاهیانش با نیروهای برتر سلوکیه در اَلعاسِه[۵] کشته شد. یَهودا پسر متاثیا[۶] از علمای دینی یهود و نخستین رهبر یهودی بود که بر‌ضد اذیت و آزار آنتیوخوس چهارم[۷]، پادشاه سلوکی، مبارزه کرد. پس از فتح اورشلیم برای استقلال سیاسی عبرانیان تلاش کرد. برادر او یوناتان[۸]، پس از مرگ یهودا، رهبری را در دست گرفت، و مکابیان (حشمونایی‌ها[۹]) تا به‌قدرت رسیدن هِرود کبیر[۱۰] (۳۷پ‌م) در مقام روحانیان اعظم بر اورشلیم حکومت کردند.