وضعیت پسامدرن

وضعیت پسامُدرن (La Condition Postmoderne)

(با عنوان فرعی «گزارشی برای اطلاع») رساله‌ای در تبیین شکل و وضعیت شناخت در جوامع بسیار پیشرفته، نوشتۀ ژان فرانسوا لیوتار، منتشر شده به فرانسوی در ۱۹۷۹. لیوتار در این اثر مفهومی که برای پسامدرنیته پیشنهاد می‌کند با مواضع رسمی متداول تفاوت دارد. او نسبت به دگرگونی‌های بنیادی در دانش و صنعت از جنگ جهانی دوم به‌بعد هشدار می‌دهد، اگرچه آن‌ها را آگاهی‌بخش می‌داند. دریافت لیوتار را باید از همان گُسلی جست که پسامدرنیته را از مدرنیته جدا می‌کند، او مسئلۀ توجیه قانونی علم را به‌شیوۀ عصر مدرن، از یک سو در آرمان‌های مربوط به فرهنگ و رهایی که به دورۀ روشنگری بازمی‌گردد، و از سویی دیگر در مقولۀ شناخت اندیشمندانه از آرمان‌گرایی می‌بیند که هریک از شاخه‌های دانش را زیر نفوذ خود دارد. لیوتار در این رساله در بیان اندیشمندانۀ نظریاتش مجموعه‌ای از استنتاج‌ها، فرضیه‌ها و پیش‌بینی‌های خود را ارائه کرده و آن‌جا که بر مشاهدۀ تجربی استوار است، جلوۀ درخشان‌تری دارد. اما بخش‌های نظری کتاب، که در آن بی‌مقدمه به دانش‌هایی مانند پراگماتیک، نظریۀ بازی‌ها، مکانیک کوانتوم، و جز آن‌ها استناد شده است، دشوار و ناهنجار به‌نظر می‌رسد. وضعیت پسامدرن در گفتمان‌های مربوط به علوم انسانی سال‌های اخیر نقشی اساسی داشته است. در نمایشگاهی با عنوان «نامصالح» در ۱۹۸۵ در پاریس، برداشت لیوتار از وضعیت پسامدرن به نمایش گذاشته شد و شهرتی جهانی یافت.