لایارد، سرآوستن هنری (۱۸۱۷ـ۱۸۹۴)
لایارد، سِرآوسْتِن هنری (۱۸۱۷ـ۱۸۹۴)(Layard, Sir Austen Henry)
باستان‌شناس و دیپلمات انگلیسی. در حدود شش سال در لندن حقوق خواند، اما سرانجام آن را ناتمام گذاشت (۱۸۳۹) و با دوستش، میت فورد، راه سفر پیش گرفت. به استانبول و پس از چندی به ایران و بین‌النهرین رفت. سرپرست گروه کاوشگران انگلیسی در نمرود یا کالح (۱۸۴۵) و نینوا (۱۸۴۹ـ۱۸۵۱) بود. در خاک‌برداری ویرانه‌های کاخ آشوربانی‌پال، ۲۰هزار لوح آجری و سفالین با خط میخی در کتابخانۀ آن کاخ کشف کرد. لایارد در ۱۸۴۰ـ۱۸۴۲ در جنوب ایران به فعالیت‌های سیاسی دست زد و چندین‌بار از خوزستان به بغداد سفر کرد. در ۱۸۴۹ وابستۀ سفارت انگلستان در استانبول شد. در ۱۸۶۹ـ۱۸۷۷ سفیرکبیر انگلستان در مادرید و در ۱۸۷۷ـ۱۸۸۰ سفیر کبیر انگلستان در استانبول بود. طرح کشتیرانی در کارون را به دولت انگلیس پیشنهاد داد. از آثارش: آثار نینوا (۱۸۴۹)؛ کشفیات در ویرانه‌های نینوا و بابل با شرح مسافرت‌هایی در ارمنستان و کردستان و صحرا (لندن، ۱۸۵۳)؛ نخستین ماجراها در ایران و شوش و بابل در ۲ جلد (لندن و نیویورک، ۱۸۸۷) که به نام سفرنامۀ لایارد در ایران ترجمه و چاپ شده است (تهران، ۱۳۷۶)؛ کتیبه‌هایی به خط میخی (لندن، ۱۸۵۱)؛ زندگینامۀ خودنوشت و نامه‌ها (۱۹۰۳).