حزب لیبرال

حزب لیبرال (Liberal Party)

حزبی سیاسی در انگلستان با ایدئولوژی لیبرالی، جایگزین حزب ویگ (← حزب ویگ). این حزب در قرن ۱۹ مدافع منافع بخش‌های تجاری و صنعت بود. پالمرستون، گلدستون و لوید جورج از مهم‌ترین رهبران این حزب بودند. افول حزب لیبرال از ۱۹۱۴ آغاز شد و ظهور حزب کارگر، لیبرال‌ها را به میانه‌روی سوق داد. لیبرال‌ها در انتخابات ۱۹۸۳ و ۱۹۸۷ با حزب سوسیال دموکرات ائتلاف کردند. در ۱۹۸۸ اکثر اعضای سوسیال دموکرات به ادغام با لیبرال‌ها رأی دادند و به‌این‌ترتیب حزب سوسیال و لیبرال دموکرات تشکیل شد. حزب لیبرال رسماً در ۶ ژوئن ۱۸۵۷ شکل گرفت و با تغییر خط‌مشی اشرافی خود، به جلب پشتیبانی صنعتگران ترقی‌خواه؛ طرفداران جرمی بنتامِ فایده‌گرا و اصلاح‌طلب و طبقات متوسط توفیق یافت. لیبرال‌ها در اولین دورۀ زمامداری خود (۱۸۳۰ـ۱۸۴۱) به ترویج اصلاحات پارلمانی، اصلاحات در شهرداری‌ها، و پشتیبانی از لغو برده‌داری پرداختند. اما نظریه‌های آزادی اقتصادی و عدم دخالت دولت لیبرال‌ها به تصویب قانون فقرا، در ۱۸۳۴ انجامید. به استثنای دو دورۀ کوتاه، لیبرال‌ها قدرت را در دست داشتند (۱۸۴۶ـ۱۸۶۶)، اما تنها تغییر عمده در مشی آن‌ها پذیرفتن سیاست تجارت آزاد بود. فشار لیبرال‌ها سبب شد تا رابرت پیل، نخست‌وزیر وقت انگلستان، در ۱۸۴۶ قانون غلّات را لغو کند و این اقدام به ایجاد شکاف در حزب محافظه‌کار (توری) انجامید. با انتخاب گلدستون به رهبری حزب، مرحلۀ تازه‌ای با سیطرۀ مکتب منچستر در حزب لیبرال پدید آمد، که «صلح، صرفه‌جویی، و اصلاحات» برنامۀ آن بود. جناح چپ حزب با اکثریتی متشکل از رادیکال‌های طبقۀ کارگر به مخالفت با سیاست تجارت آزاد پرداخت و به جانبداری از جمهوریت گرایش یافت. اما در ۱۸۸۶ بر سر اعطای حق خودمختاری به ایرلند بین لیبرال‌ها اختلاف افتاد و بسیاری از آن‌ها به محافظه‌کاران پیوستند. لیبرال‌ها در ۱۹۰۶ با برخورداری از حمایت کارگران و ایرلندی‌ها با اکثریت عظیمی به‌قدرت رسیدند و قوانین پرداخت مستمری به سالمندان، بیمۀ ملی، محدود کردن قدرت مجلس اعیان، و اعطای خودمختاری به ایرلند را از تصویب گذراندند. اتحاد لوید جورج با محافظه‌کاران (۱۹۱۶ـ۱۹۲۲) به شکاف در حزب لیبرال انجامید. اگرچه وحدت دوباره در ۱۹۲۳ برقرار شد، لیبرال‌ها آرای خود را از دست دادند. پس از جنگ جهانی دوم فقط تعداد انگشت‌شماری از نمایندگان حزب لیبرال در پارلمان باقی ماندند. پس از انتخابات پارلمانی ۱۹۸۷، پیشنهاد شد که حزب لیبرال با حزب سوسیال دموکرات ادغام شود و به‌این‌ترتیب در ۳ مارس ۱۹۸۸ حزب لیبرال دموکرات پدید آمد و در ژوئیۀ همان سال پدی اشدون به رهبری حزب برگزیده شد.

 

---