سولا، لوکیوس کورنلیوس (۱۳۸ـ۷۸پ م)
سولا، لوکیوس کورْنِلیوس (۱۳۸ـ۷۸پم)(Sulla, Lucius Cornelius)
سردار و دیکتاتور رومی. پس از شکست‌دادن سامنیت‌ها[۱] در چندین نبرد از رشته جنگ اجتماعی[۲] ایتالیا، کنسول[۳] شد (۸۸پم). در همان سال، ماریوس[۴] تلاش کرد او را از فرماندهی در نبرد با پادشاه پونتوس[۵]، مهرداد ششمِ ائوپاتور[۶] (۱۲۰ـ۱۶۰پم) عزل کند. سولا در واکنشی بی‌سابقه، به رُم لشکر کشید و رقیبانش را اعدام یا متواری کرد. نبرد او با مهرداد با پیروزی او پایان یافت (۸۵پم)، و سولا به ایتالیا بازگشت (۸۳پم)، در حالی‌که مخالفانش سپاهیانی برضد او بسیج کرده‌بودند. سولا آنان را شکست داد (۸۲پم) و همۀ آنان را از دم تیغ گذراند. پس از کسب عالی‌ترین مقام به‌عنوان دیکتاتور[۷] و اجرای یک رشته اصلاحات سیاسی، از قدرت کناره گرفت (۸۰پم). سولا از خانواده‌ای قدیمی اما فقیر برخاست و در اواخر عمر وارد صحنۀ سیاست شد. در ۱۰۷پم هنگامی‌که کوایِستور[۸] ماریوس بود، ترتیب دستگیری یوگورتا[۹]، یکی از فرمانروایان افریقا، را داد و از این راه شهرتی برای خود به‌دست آورد. شهرت او با فرماندهی سپاه و کامپانیا[۱۰] در جریان جنگ اجتماعی افزایش یافت (۹۰پم) و غلبه بر سامنیت‌ها انتخاب او را به منصب کنسولی آسان‌تر کرد. سولا پس از چیره‌شدن بر ماریوس (۸۸پم)، رهسپار جنگ برضد پونتوس، و در شمال‌شرقی آسیای صغیر، شد. آتن را درپی محاصرۀ طولانی غارت کرد، سپس نیروهای مهرداد را در خایرونیا[۱۱] و اورخومنوس[۱۲] مغلوب کرد. دشمنان سولا در غیاب او قدرت را در روم به دست گرفته بودند، اما در بازگشت (۸۳پم)، سپاهی را نزدیک کاپوا[۱۳]، شهری در جنوب ایتالیا، شکست داد و سپس از سپاه دوم خواست به او ملحق شود. او پسر ماریوس را محاصره کرد تا این‌که ارتش اصلی ماریوس، با واحد بزرگی از سامنیت‌ها، به رم پیشروی کند و او ناگزیر شد با عجله به محاصره پایان دهد. در ۸۲پم، نبرد سختی را با آنان در خارج دروازۀ کولینه[۱۴] رُم آغاز کرد که پیش از عقب‌نشینی دشمن هر دو طرف متحمل تلفات سنگینی شدند. سولا پس از پیروزی به اعدام جمعی مخالفانش دست زد. او نیز مانند سِزار[۱۵] و پومپیوس[۱۶] همواره خود را سرداری بلنداقبال نشان می‌داد، فضیلتی که رومیان ارج می‌نهادند.