لوتر، مارتین (۱۴۸۳م ـ۱۵۴۶)

لوتِر، مارتین (۱۴۸۳م ـ۱۵۴۶)(Luther, Martin)

مارتین لوتر Martin Luther
زادروز	۱۴۸۳م
درگذشت	۱۵۴۶م
ملیت	آلمانی
تحصیلات و محل تحصیل	تحصیل در دانشگاه ارفورت
شغل و تخصص اصلی	کشیش، مصلح دینی
آثار	خطاب به اشراف آلمان
گروه مقاله	ادیان و فرقه های غیراسلام
خویشاوندان سرشناس	کاتارینا فون بورا (همسر)

لوتِر، مارتين

مصلح مسیحی آلمانی، از پایه‌گذاران مذهب پروتستان. هنگامی‌که کشیشی در دانشگاه ویتنبرگ بود، اثری در انتقاد از فروش آمرزش (عفو از کیفر گناهان) نوشت. شارل پنجم، فرمانروای امپراتوری مقدس روم، در ۱۵۲۱، او را به دِیِت (مجلس بلندپایگان امپراتوری) در وُرمس آلمان فراخواند، اما او اعتراضات خود را پس نگرفت. هر چند در آغاز تنها خواهان اصلاحات بود، سرانجام باعث شقاق در مسیحیت شد و درپی اعلام اعتقادنامه یا اعترافنامۀ آوگسبورگ در ۱۵۳۰، کلیسای پروتستان پا به عرصۀ وجود نهاد. لوتر سلسله‌جنبان انقلاب پروتستان به‌شمار می‌رود و مکتب لوتر اکنون مذهب غالب در بسیاری از کشورهای شمال اروپا ازجمله آلمان و سوئد و دانمارک است.

مذهب لوتر. لوتر در آیسلیبن به‌دنیا آمد و پدرش کارگر معدن بود. در دانشگاه اِرفورت تحصیل کرد و سه سال در صومعۀ اوگوستینی آن‌جا زندگی رهبانی در پیش گرفت. در ۱۵۰۷ کشیش شد و اندکی بعد به‌ نام مدرس و واعظ در دانشگاه ویتنبرگ انظار را جلب کرد. در سفری به رم (۱۵۱۱) از دیدن ثروت و تجمل کلیسای کاتولیک در قیاس با فقر مردم آلمان تکان خورد. سپس از مطالعۀ کتاب مقدس، خاصه صحف مزامیر و رومیان و غلاطیان و عبرانیان، به این نتیجه رسید که عمل صالح و اعتراف نمی‌تواند انسان را به رستگاری برساند؛ برائت به ایمان و عطیۀ خداوند است. او معتقد بود که کلیسا بر خطاست که زیارت و بقاياي متبرک قديسان و کفاره و نظایر آن را اسباب رستگاری می‌داند. در ۱۵۱۶ـ۱۵۱۷ که یوهان تِتسل (۱۴۵۵ـ۱۵۱۹)، فرایار دومینیکی، را به آلمان فرستادند تا با فروش آمرزش به مردم برای بازسازی کلیسای سان پیِتروی رم پول گردآوری کند، لوتر از فکر این کلیسا که برای کسب درآمد، رستگاری را قابل خرید و فروش نشان می‌دهد، وحشت کرد. در ۳۱ اکتبر ۱۵۱۷ اعلامیه‌ای حاوی «۹۵ مسئله» به درِ کلیسای ویتنبرگ کوبید و در آن این اعمال را به باد انتقاد گرفت و دین را رابطه‌ای باطنی با خدا توصیف کرد. سال بعد به رم احضار شد تا از خود دفاع کند، ولی او سخت‌تر از پیش به دستگاه پاپ تاخت و در ۱۵۲۰، سه اثر بزرگش را انتشار داد. در کتاب اول به نام خطاب به اشراف آلمان مرجعیت پاپ را مردود شمرد و آلمان‌ها را به اتحاد علیه استثمارگری پاپ و اصلاح کلیسا فراخواند. در کتاب دوم، در آزادی مسیحی، ماهیت مسیحیت را شکافت و مدعی شد که «روح ... تنها به ایمان برائت می‌یابد و نه با هیچ عمل دیگر»؛ عقیده‌ای که اُسّ اساس الهیات جنبش اصلاح دینی شد. در اثر سوم، در اسارات بابلی کلیسا، پنج ساکرامنت از هفت ساکرامنت مرعی زمان خود و نیز اصل قلب ماهیت (تبدیل نان و شراب به گوشت و خون مسیح در مراسم عشای ربانی) را رد کرد. هنگامی‌که توقیعی از جانب پاپ علیه او منتشر شد، در ملأ عام آن را سوزاند. در دیت ورمس (۱۵۲۱) کارل پنجم از او خواست که دست از مخالفت بردارد؛ پاسخ لوتر ـ که گفت «من همچنان ایستاده‌‌ام» ـ آغازگر جنبش اصلاح دینی شد. در راه بازگشت از وُرمس، الکتور ساکس وی را تحت «توقیف تأمینی» خود در قلعۀ وارتبورگ قرار داد. بعدها لوتر با اراسموس متکلم هلندی که قبلاً از حمله‌های او به مرجعیت پاپ حمایت کرده بود، اختلاف پیدا کرد و درگیر مناقشات خشونت‌آمیز با مخالفان سیاسی و مذهبی‌اش شد. پس از انتشار «اعتراف‌نامۀ آگسبورگ»، لوتر رفته‌رفته از رهبری نهضت پروتستان کناره گرفت. ترجمۀ لوتر از کتاب مقدس را عموماً آغاز ادبیات جدید آلمان به‌شمار می‌آورند. در ۱۵۲۵ مارتین لوتر با کاتارینا فون بورا، از راهبه‌های سیسترسیان در آلمان، ازدواج کرد. نیز ← لوتری،_آیین

 

---