مهابهاراتا
مَهابَهاراتا (Mahabharata)
به سانسکریت[۱] شعر بزرگ بهاراتا. حماسهای هندو به سانسکریت، مشتمل بر ۱۸ کتاب و ۹۰هزار قطعه، که اصل آن در حدود ۹۰۰پم نوشته شده و احتمالاً صورت فعلی آن حدود ۳۰۰پم تصنیف شده است. این کتاب و نیز رامایانا[۲] بزرگترین حماسههای مذهبی هندوها بهشمار میروند. بهاگاواد گیتا[۳] یا سرود خدایان[۴] بخشی از کتاب ششم مهابهاراتا است که آن را یکی از مقدسترین آثار هندو میدانند. داستان شعر، که حوادث آن در دشت گنگ علیا[۵] میگذرد، شرح سرنوشت خانوادههای در حال جنگ کائوراواها[۶] و پانداواها[۷]، هر دو از اعقاب شاه بهاراتا، است و ارزشهای اخلاقی جامعۀ قدیم هندو و مخصوصاً مسئولیت فردی را نشان میدهد. مهابهاراتا، بهمنزلۀ نوشتهای هندو، به هندوان یاد میدهد که چگونه بر خشم، حسادت، رقابت، و حرص غلبه کنند و میآموزد که خیر بر شر پیروز خواهد شد. داستانهای این حماسه غالباً با رقص، تئاتر، و نمایش عروسکی اجرا میشوند. این داستان با پیروزی پانداواس و انزواگزینی بهشکل زندگی در مراقبه در هیمالیا تمام میشود. در بهاگاواد گیتا آرجونا[۸]، قهرمان داستان، ناگزیر میشود که با مسئلۀ جنگیدن و کشتن دوستان و بستگانش، که در طرف مقابل میجنگند، دست و پنجه نرم کند. ارابهرانِ او، که کریشنا[۹]، خدای هندو، در هیئتی مبدّل است، عمل درست را به او نشان میدهد. کریشنا به او توصیه میکند که بجنگد، زیرا تا زمانی که او خدا را دوست دارد و کارهایش را به خدا پیشکش میکند، میتواند وظیفهاش را به انجام برساند. پیام بهاگاواد گیتا در اهمیت عشق و کارهای مبتنیبر عشق استوار است.