مهایانا
مَهایانا (Mahayana)
(يا: مَهايانَه) در سانسکریت بهمعنی «محمل بزرگ» یکی از دو مذهب عمدۀ دین بودا که در چین، کره، ژاپن، و تبّت گسترش دارد. تکریم بُدهیسَتواها[۱] (کمابیش= بوداوارهها: آنان که به اشراق[۲] میرسند ولی در حد انسان میمانند تا به دیگر جانداران کمک کنند) از ارکان مذهب مهایاناست و نیز این باور که نطفههای بوداواری در درون همگان وجود دارد. بودای تاریخی بهنام تنها یکی از نمادهای بودای سرمدی، دهارما[۳] یا قانون نهایی عالم و منجی رئوفِ همهجا حاضر در سوترای نیلوفر[۴] توصیف میشود و سوترای کمال حکمت[۵] میآموزد که هیچ پدیدهای هستی پایدار ندارد و راه بوداشدن راهی است که بدهیستواها رفتهاند. مذهب مهایانا شاخههای فراوان و مناسک گوناگون دارد. همچنان که عقایدش پیچیده است و بوداها و بدهیستواهای بسیار را دربرمیگیرد، آیینهای آن نیز اغلب پرطول و تفصیل و وقتگیرند. بهخلافِ مذهب تراوادا[۶]، چندان تأکیدی بر تجرّد راهبان[۷] ندارد و روحانیان مهایانا کمتر دنیاگریزند. جامۀ راهبان مهایانا در کشورهای مختلف، متفاوت است.