کویزون، مانویل (۱۸۷۸ـ۱۹۴۴)
کوئِزون، مانوئل (۱۸۷۸ـ۱۹۴۴)(Quezon, Manuel)
دولتمرد ملی‌گرای فیلیپینی، رئیس‌جمهور فیلیپین (۱۹۳۵ـ۱۹۴۴). کـــوئـــزون اولین رئیس‌جمهور جامعۀ مشترک‌المنافع فیلیپین بود. حکومتی به‌شدت متمرکز برقرار ساخت که به حکومت تک‌نفری قرابت داشت، ولی در هجوم ژاپنی‌ها به خطوط دفاعی ژنرال داگلاس مکآرتور در ۱۹۴۱ از خود شجاعت فراوان نشان داد و حاضر به ترک کشورش نشد تا این که فرانکلین روزولت، رئیس‌جمهور وقت امریکا، شخصاً از او درخواست کرد به امریکا برود. از ۱۹۴۲ تا زمان مرگش در سَرانَک لیک[۱]، نیویورک، امریکا، رهبری دولت در تبعید فیلیپین را بر‌عهده داشت. کوئزون در اولین مجلس ملی فیلیپین در ۱۹۰۷ـ۱۹۰۹ عضویت داشت و به ریاست آن انتخاب شد و همکاری سیاسی دراز‌مدت خود را با سرخیو اوسمنیا[۲]، حامی جنبش استقلال فیلیپین آغاز کرد. در ۱۹۰۹ عضو هیئت نمایندگی عالی کشورش مقیم در امریکا شد، به واشینگتن رفت و فعالیت خود را برای استقلال کشورش آغاز کرد. تلاش‌های او به تصویب قانون جونز[۳] (۱۹۱۶) انجامید، که در آن خودمختاری بیشتر و استقلال نهایی برای فیلیپین پیش‌بینی شده بود. در ۱۹۱۶ به عضویت مجلس سنا و ریاست آن رسید که عالی‌ترین مقام انتخابی کشور در آن زمان به‌‌شمار می‌رفت، و تا ۱۹۳۵ در همین مقام باقی ماند. او از مخالفان سرسخت لئونارد وود[۴] فرماندار کل فیلیپین (۱۹۲۱ـ۱۹۲۷) بود و در ۱۹۳۴ به تصویب لایحۀ تایدینگز‌ـ مک دافی[۵] کمک کرد که جامعۀ مشترک‌المنافع فیلیپین را تأسیس کرد و وعدۀ استقلال کامل را در ۱۹۴۶ داد. در ۱۹۳۵ رئیس‌جمهور شد و از داگلاس مکآرتور، ژنرال امریکایی، دعوت کرد تا مشاور نظامی او شود و نیروهای مسلح فیلیپین را سازمان دهد. دومین دورۀ ریاست جمهوری او در پناهگاه ضدهوایی در دسامبر ۱۹۴۱ آغاز شد. در ۱۹۴۲ فیلیپین را ترک گفت و در استرالیا به مکآرتور پیوست. تصویب لایحه‌ای در کنگرۀ امریکا به او اجازه داد که مقام ریاست جمهوری را تا پاک‌سازی فیلیپین از ژاپنی‌ها حفظ کند، ولی در ۱۹۴۴ از بیماری سل درگذشت. کوئزون در بالِر[۶]، لوزون[۷]، متولد شد و در مانیل درس خواند و از کالج سان خوان دِ لتران[۸] در ۱۸۹۳ فارغ‌التحصیل شد. هنگامی که دانشجوی حقوق بود، به ارتش شورشی امیلیو آگینالدو[۹] پیوست که در ۱۸۹۸ـ۱۹۰۱ با نیروهای امریکایی می‌جنگید. به‌سبب شرکت در این قیام، مدتی کوتاه به زندان افتاد. بعداً، در دانشگاه سان‌توماس[۱۰] به تحصیل حقوق پرداخت و در ۱۹۰۳ به مقام وکالت رسید. انتخاب وی به فرمانداری ایالت تایاباس[۱۱] در ۱۹۰۵ سرآغاز فعالیت‌های سیاسی وی بود. پایتخت جدید فیلیپین در جزیرۀ لوسون، و همچنین ایالت تایاباس، در ۱۹۴۶، به یاد او و به نام او نام‌گذاری شده‌اند.