مایوییسم
مائوئیسم (Maoism)
صورتی از کمونیسم، براساس اندیشه‌ها و آموزه‌های مائو تسه‌تونگ[۱] (۱۸۹۳ـ۱۹۷۶)، رهبر انقلاب کمونیستی چین. مائوئیسم متضمن سازگار کردن مارکسیسم[۲] با شرایط حاکم در چین و قائل‌شدن نقشی به مراتب بیشتر برای کشاورزان و دهقانان نسبت به کارگران شهری، و انتقال کانون مبارزه از شهرها به روستاها در برقراری سوسیالیسم است و بدین‌ترتیب عملاً مرحلۀ سرمایه‌داری (صنعتی) را، که مارکس از آن سخن می‌گوید، کنار می‌گذارد. از این گذشته، مائوئیسم در کنار دگرگونی اقتصادی بر دگرگونی ایدئولوژیک نیز، بر پایۀ تماس منظم اعضای حزب با مردم معمولی، تأکید دارد. مائوئیسم خود را الگویی مناسب‌تر از الگوی انقلاب روسیه برای جهان سوم می‌دانست و در تقسیم‌بندی جهان به سه اردوگاه امپریالیسم، سوسیال امپریالیسم، و جهان سوم، خود را سلاح انقلابی توده‌های استعمارزده در برابر دو ابرقدرت می‌شناخت. اما برقراری روابط نزدیک با امریکا و غرب و اجرای سیاست درهای باز، از جاذبۀ انقلابی چین در مقام کعبۀ انقلاب، کاست. سفر نیکسون، رئیس‌جمهور امریکا، به چین و دیدار او با مائو، تکانی همانند اثرِ پیمانِ نازی ـ شوروی در ۱۹۳۹ در میان کمونیست‌های استالینیست پدید آورد و به این ترتیب مائوئیسم عملاً وجهۀ انقلابی خود را به‌کلی از دست داد و به مانند همتای روسی خود، به تاریخ پیوست.