سیسرون، مارکوس تولیوس (۱۰۶ ـ ۴۳ پ م)
سیسِرون، مارکوس تولیوس (۱۰۶ـ۴۳پ‌م)(Ciceron, Marcus Tullius)
خطیب، دولتمرد و فیلسوف رومی. در رم، آتن و رودس فلسفه و حقوق خواند. چندی فرماندار سیسیل بود و در همین هنگام قبر ارشمیدس را کشف کرد و فرمان به ترمیم آن‌جا داد (۷۵پ‌م). در ۶۶پ‌م در گارد امپراتوری پرایتور (پاسدار) بود و سپس سمت کنسولی یافت (۶۳پ‌م) و در سمت اخیر توطئه کاتیلینا را سرکوب کرد. پنج سال بعد، کلودیوس او را به‌جرم دست‌داشتن در قتل پنج تن از اعضای گروه کاتیلینا تبعید کرد. سال بعد، پومپیوس او را که از مخالفان یولیوس سزار به‌شمار می‌رفت، به رم فراخواند. سیسرون که در ۵۱پ‌م فرماندار کیلیکیا بود، در ۴۹پ‌م به اردوی مخالفان یولیوس سزار به فرماندهی پومپیوس پیوست. یولیوس سزار، سیسرون را به‌رغم عنادورزی‌های آشکار بخشود. از این هنگام به‌بعد، مناظرات سیسرون با آنتونیوس، که در سنا به سیسرون می‌تاخت، بالا گرفت. سیسرون در دو رسالۀ فیلیپیکوس یکم و دوم، در دفاع از نظام جمهوری به آنتونیوس پاسخ داده است. سیسرون، پس از برآمدن اوکتاویانوس، درپی تحریکات آنتونیوکوس، اعدام شد. از سیسرون، در مقام بزرگ‌ترین خطیب رومی، ۵۷ خطابۀ کامل و بیست قطعۀ ناقص برجای مانده است. نامه‌های برجای مانده از او نیز از منابع درجۀ اول تاریخ روم به‌شمار می‌رود. سیسرون از اساتید مسلم نثر لاتینی است و در فلسفه چونان بزرگ‌ترین فیلسوف التقاطی مشرب رومی جایگاهی ویژه دارد. مهم‌ترین آثار فلسفی او در سه سال پایانی زندگی‌اش تألیف شده‌اند. سیسرون در بنیادهای اخلاقی متمایل به شکاکیت بود، یا دست‌کم قادر به ردّ علمی شکاکیت نبود، اما چون شکاکیت را برای اخلاق مضر و خطرناک می‌شمرد، بدین نظریۀ رواقی‌مسلکانه گرایش یافت که احکام اخلاقی بی‌واسطه و یقینی‌اند و فضیلت برای نیل به سعادت کافی است. از آثارش: در باب ماهیت خدایان؛ دربارۀ سرنوشت؛ دربارۀ جمهوری؛ دربارۀ قوانین؛ دربارۀ خرق اجماع؛ مجادلات توسکولانی.