گیمبوتاس، ماریا (۱۹۲۱ـ۱۹۹۴)
گیمْبوتاس، ماریا (۱۹۲۱ـ۱۹۹۴)(Gimbutas, Marija)
باستان‌شناس متولد لیتوانی و ساکن امریکا. نظریه‌های فمینیستی‌اش با عقاید سنّتی دربارۀ جامعۀ موجود در اروپای پیش از تاریخ به تقابل برخاستند. به عقیدۀ او اروپای عصر سنگ مکانی صلح‌آمیز و هماهنگ بود، مردان و زنان در آن‌جا برابر بودند، و ایزدبانو[۱]های زندگی‌بخش ـ به‌ویژه ایزدبانوی بزرگ‌مادر ـ را می‌پرستیدند؛ هندواروپایی‌های مهاجم جامعه‌ای تحت حاکمیت مرد و خدایان ستیزه‌جو پدید آوردند. عقاید افراطی گیمبوتاس با ایجاد شک فراوان در اکثر دانش‌پژوهان این رشته روبه‌رو شده است، اما اکثر فمینیست‌ها این عقاید را با شور و شوق پذیرفتند. برخی از آثارش عبارت‌اند از زبان ایزدبانو[۲] (۱۹۸۹) و تمدن ایزدبانو[۳] (۱۹۹۱). شهرتش را نخست با نشر آثار محکم و معتبری چون نوشته‌های زیر تثبیت کرد: دوران پیش از تاریخ اروپای شرقی[۴] (۱۹۵۶) و فرهنگ‌های عصر مفرغ اروپای مرکزی و شرقی[۵] (۱۹۵۶). به سمت استادی در دانشگاه کالیفرنیا[۶] در لوس آنجلس منصوب شد و حفاری‌های مربوط به دورۀ نوسنگی را در یوگسلاوی، یونان، و ایتالیا سازمان داد و رهبری کرد. نظریه‌هایش را دربارۀ خدایان در کتابی با عنوان خدایان و ایزدبانوهای اروپای قدیم[۷] (۱۹۷۴) مطرح کرد. طرح نظریه‌های وی در دو کتاب اخیر، دربارۀ ایزدبانوی مادر به اوج خود رسیدند.