انقراض جمعی
اِنقِراض جمعی (mass extinction)
انقراضِ همزمان بسیاری از گونهها. نمونۀ شاخص آن مرز بین دورههای کرتاسه[۱] و ترشیری[۲]، معروف به مرز کی ـ تی، است که موجب انقراض جمعی دایناسورها و دیگر خزندگان بزرگ، و بسیاری از بیمهرگان دریایی شد. در تاریخ زمینشناسی، پدیدۀ انقراض جمعی بارها روی داده است. طی پنج انقراض جمعی عظیم، حدود ۷۵ درصد از گونههای موجودات از بین رفتهاند. در اواخر دورۀ اُردُویسین[۳]، ۴۴۰میلیون سال قبل، انقراضی جمعی روی داد که حدود ۸۵ درصد از گونههای موجودات زنده طی آن نابود شدند. این واقعه دومین انقراض جمعی عظیم بود. پدیدۀ انقراض جمعی دیگری نیز در دورۀ دِوُنیَن[۴] بالایی، ۳۶۵میلیون سال قبل، روی داد که دارای دو مرحله با فاصلۀ زمانی ۱میلیون سال بود و از نظر شدت، سومین انقراض جمعی بود. طی انقراض جمعی اخیر، گونههای دریایی بهشدت آسیب دیدند. دیگر انقراض جمعی در دورۀ پرمین[۵] بالایی، ۲۵۱میلیون سال قبل، روی داد. شدیدترین حادثۀ انقراض جمعی در دوره تریاس[۶] بالایی، ۲۰۵میلیون سال قبل، روی داد که طی آن، حدود ۷۶ درصد از گونههای موجودات زنده، خصوصاً موجودات دریایی، ازبین رفتند. در دورۀ کرتاسه بالایی، ۶۵میلیون سال قبل، حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد از گونههای موجودات زنده، بهویژه دایناسورها، منقرض شدند.