مادر
مادر (Mat)
رمانی از ماکسیم گورکی، منتشر شده به روسی در ۱۹۰۸ به‌صورت پاورقی در مجلۀ زنانی (دانش). این اثر با ویژگی انقلابی‌اش مشهورترین اثر گورکی و نمونۀ بارزِ داستان‌نویسی با درون‌مایۀ تفکر انقلابی است. پلاگیا ولاسووا زنِ میان‌سال و فقیری است که با شوهر کارگرِ بدرفتار و دائم‌الخمرش در رنجی که آن را پذیرفته است، زندگی می‌کند. شوهر می‌میرد و او با پسرش پاول، جوانی کارگر و کتاب‌خوان که برای رهایی از جهل و ظلمت به انقلابیون پیوسته است، زندگی‌اش را ادامه می‌دهد. در پلاگیا به‌تدریج در ضمن بحث‌وجدل‌هایی که میان پسرش و دیگر انقلابیان در خانه‌اش درمی‌گیرد، میل به آزادی زنده می‌شود و در می‌یابد که او نیز حق حیات دارد. پلاگیا روزبه‌روز در فعالیت و بحث‌های انقلابیون مشارکت بیشتری می‌کند، تا آن‌جا که وقتی پسرش به تبعید محکوم می‌شود، جای او را در مبارزات انقلابی می‌گیرد و سرانجام خود نیز قربانی مبارزۀ انقلابی می‌شود. مادر که سویۀ روان‌شناسانه‌اش نیز بارز است، تحلیلی منسجم از اوضاع زندگی اجتماعی و مبارزات انقلابی پرولتاریای روس به‌دست می‌دهد.