محلوی، محمد عبدالله

محلوی، محمد عبدالله ( -صنعاء 1936م) (Mohammad Abdollah Al-Mehlawi)

رهبر ملی‌گرای یمنی. در دهه‌ی 1860م و در خانواده‌ای که پیشه‌اش شیرینی‌فروشی بود به دنیا آمد. از هفت سالگی تحصیلاتش را در مکتبخانه آغاز کرد و سپس وارد مدرسه‌ای ترکی، وابسته به دولت عثمانی که یمن را تحت اشغال داشت، شد. خانواده‌اش تحت‌ تأثیر مخالفت عمومی مردم با دولت عثمانی او را برای انتخاب این مدرسه سرزنش کرد و تحت فشار قرار داد. محلوی به خواست خانواده‌اش گردن نهاد و از آن مدرسه بیرون آمد و به کار در کارگاه شیرینی‌پزی روی آورد. وی در جلساتی که مخالفان ترک دولت سلطان عبدالحمید عثمانی در صنعاء برگزار می‌کردند شرکت می‌کرد.

محلوی از طریق تاجری ایتالیایی که در صنعاء تجارتخانه‌ای داشت و اهل فرهنگ و دانش بود با علوم و فلسفه و تاریخ اروپا و نیز آثار سیدجمال اسدآبادی و عبده آشنا شد. با پی‌ بردن و آگاهی‌ یافتن به شکاف میان جامعه‌ی یمن و جوامع دیگر به ضرورت تلاش برای روشنگری و اصلاح باور یافت. سخنان و نوشته‌های روشنگرانه‌اش که در پی آزادی و فضای باز سیاسی بود، با استهزاء مردم روبه‌رو شد و لقب اکسیژن به او دادند. چرا که وی در سخنانش از اکسیژن به عنوان استعاره‌ای برای آزادی یاد کرده بود. پس از شکست و عقب‌نشینی دولت عثمانی از یمن و روی کار آمدن امام یحیی حمیدالدین (پس از جنگ جهانی اول) به زودی دریافت که نظام پادشاهی امامت یحیی حمیدالدین تفاوتی با دولت عثمانی ندارد و از این رو به مبارزاتش ادامه داد. گروهی از انقلابیون با او همراه شدند و جلسات مخفیانه برگزار می‌کردند. امام یحیی آنان را دستگیر و اتهاماتی مانند تلخیص قرآن، دشنام به اهل بیت و همکاری با انگلیس و مانند آن را به این گروه معطوف کرد، اما گروهی از اطرافیان حمیدالدین که افکاری اصلاحی داشتند وی را قانع کردند تا اینان را آزاد کند. او همه را آزاد کرد به جز محلوی که اخروج از صنعاء را شرط آزادی‌اش قرار داد. محلوی ترجیح داد در زندان بماند اما از صنعاء بیرون نرود. پس از مدتی با توجه به وضعیت جسمانی و کهولت سن محلوی، امام یحیی او را آزاد کرد و او کمی پس از آزادی چشم از جهان فروبست.