موآور، آبراهام دو (۱۶۶۷ـ۱۷۵۴)
موآوْر، آبراهام دو (۱۶۶۷ـ۱۷۵۴)(Moivre, Abraham de)
ریاضیدان فرانسوی. پیشگام ابداع مثلثاتِ آنالیزی[۱] بود و به این منظور، قضیه[۲]ای دربارۀ اعداد مختلط[۳] عرضه کرد. همچنین روشی برای پژوهش در نظریۀ احتمال[۴] طرح کرد. در ویتری ـ لو ـ فرانسوا[۵]، واقع در شامپانی[۶]، زاده شد و در پاریس درس خواند. با الغای فرمان نانت[۷] در ۱۶۸۵، بهسبب پروتستانبودن یکسال زندانی شد. پس از آزادی، بلافاصله به انگلستان رفت. در لندن، دوستی نزدیکی با دانشمندان انگلیسی، آیزاک نیوتون[۸] و ادموند هالی[۹]، برقرار کرد، ولی هیچگاه شغل دایم بهدست نیاورد و زندگیاش را بهسختی، با تدریس خصوصی و در سمت مشاور سندیکاهای قمار و شرکتهای بیمه، گذراند. کتابش با نام نظریۀ شانس[۱۰] نخست به لاتینی منتشر شد و سپس، روایتهای بسطیافتۀ آن به زبان انگلیسی در ۱۷۱۸، ۱۷۳۸، و ۱۷۵۶ منتشر شدند. این کتاب یکی از اولین کتابها در زمینۀ احتمال بود و مفهومی نزدیک به مفهوم توزیع نرمال یا گاوسی[۱۱] را مطرح میکرد که طی ۲۰۰ سال بعدی جزو موضوعات مطالعۀ آماری بود. دوموآور برای نخستینبار نحوۀ ارتباط بین شانس و فراوانی پایدار[۱۲] را دقیقاً بیان کرد. او با تحلیل آمار مرگومیر، مبانی ریاضی نظریۀ مستمریهای سالانه را بنیاد نهاد و برای آن فرمولهایی براساس یک قانون مفروض مرگومیر و نرخهای ثابتی برای بهرۀ پول پیش نهاد. اثر او در این زمینه نخست در ۱۷۲۵ منتشر شد و به اثری استاندارد برای همۀ کاربردهای تجاری بدل شد. در زمینۀ مثلثات آنالیزی، رابطهای کشف کرد که اکنون نام او را بر خود دارد: (cosz + sinz) n = cosz + isinnz این فرمول که در ۱۷۲۲ عرضه شد، در ۱۷۰۷ بهصورتهای دیگری عرضه شده بود. اکثر کارهای دوموآور، هر چند از مفیدترین مراحل در سیر اولیۀ پیدایش نظریۀ اعداد مختلط[۱۳] بودند، پس از مرگ او شناخته شدند.