حرکت تنجشی

حرکت تَنْجِشی (nastic movement)

 

(یا: حرکت ناستی) نوعی جنبش در گیاه، بر اثر محرک‌های بیرونی، مانند نور یا دما. برخلاف گرایش (تروپیسم‌)، جهت آن مستقل از منبع محرک است. حرکات تنجشی ناشی از تغییر فشار آب در یاخته‌های تخصص‌یافته‌ای با نام پولوینوس یا سرعت متفاوت رشد در بخش‌هایی از پیکر گیاه است. نمونه‌ای از این حرکات باز و بسته‌شدن گل زعفران به‌دنبال افزایش یا کاهش دماست که به گرماتنجی معروف است. نمونۀ دیگر باز و بسته‌شدن گل‌های گل مغربی Oenothera در پاسخ به تاریکی و نور است که به آن نور‌تنجی می‌گویند. حرکات برگ گیاه گوشت‌خوار، با نام علمی Dionea muscipula، به‌دنبال محرک تماسی و جمع‌شدن سریع برگچه‌های گیاه حساس یا گل قهر، با نام علمی Mimosa pudica، نمونه‌هایی از بساوش‌تنجی‌اند. حرکت خواب، که در آن برگ‌ها و گل‌های برخی گیاهان در شب‌ موقعیت‌های متفاوتی به خود می‌گیرند، شب‌تنجی نامیده می‌شود. انواع دیگر حرکات تنجشی عبارت‌اند از آب‌تنجی و نم‌تنجی یا پاسخ‌هایی به تغییر در رطوبت اتمسفری، و شیمی‌تنجی یا پاسخ به محرک شیمیایی.

 

---