نورماندیایی، معماری
نورماندیایی، معماری (Norman architecture)
سبک معماری رایج در انگلستان در قرون ۱۱ و ۱۲م، که آن را سبک رومانسک (رومی‌وار)[۱] نیز نامیده‌اند. ساختمان‌های نورماندیایی عظیم‌اند و قوس‌های رومی دارند (هرچند گاه برای دهانه‌های کوچک، از قوس‌های دالبُری[۲] نیز استفاده شده است). در این ساختمان‌ها پشت‌بندها[۳]، برجستگیِ مختصری دارند و تاق‌ها، استوانه‌ای یا رومی‌اند. از نمونه‌های آن در انگلستان قلعۀ برج لندن[۴]، و بخش‌هایی از کلیساهای جامع چیچستر[۵]، گلاستر[۶]، و ایلی[۷] درخور ذکرند. پس از دوره‌ای وقفه در کلیساسازی، طی قرون ۸ و ۹م (بیشتر به‌سبب استیلای دانمارکی[۸]ها)، احداث این نوع بنا در اوایل قرن ۱۰م دوباره شروع شد، و بین آن تاریخ و استیلای نورماندیایی[۹]ها بر انگلستان در ۱۰۶۶م، چند کلیسا بنا شد. این کلیساها را ساکسون می‌نامند، اما چون این بناها صرفاً معرف نوعِ ابتداییِ سبک رومی‌وارِ اروپایی‌اند، امروزه از بناهای رومی‌وار پیشااستیلایی برشمرده می‌شوند، و کلیساهای ساخته شده پس از ۱۰۶۶م را رومانسک پسااستیلایی[۱۰] می‌نامند. امروزه از معماری خانگی پیشااستیلایی چیزی برجا نمانده است؛ لیکن کلیساهای مهمی از شیوۀ رومی‌وار پیشا استیلایی همچنان باقی است. بناهای باقی‌مانده از دوران رومی‌وار پسا استیلایی یا نورماندیایی (ح ۱۰۶۶ـ۱۲۰۰م)، تقریباً به‌تمامی کلیسا و کاخ‌اند. اشراف زمین‌دار در کاخ‌ها یا عمارت‌های اربابیِ محصور با خندق زندگی می‌کردند، و کشاورزان در کلبه‌های چوبی یا گِل‌وجگنی[۱۱] می‌زیستند که مدت‌ها قبل از‌میان رفته‌اند. خانه‌های سنگیِ معروف به «خانه‌های جهود[۱۲]» در لینکلن از نمونه‌های معدود باقی‌مانده از معماری مسکونی‌اند.