ویلیام اکام

ویلْیام اُکام (ح ۱۲۸۵ـ۱۳۴۹م)(Ockham, William of)
(یا: ویلیام آکِمی/آکِم؛ معروف به: مجتهد غلبه‌ناپذیر و مبتکر ارزشمند) بزرگ‌ترین نمایندۀ مکتب نام‌انگاری و رقیب عمدۀ مکتب‌های توماسی و اسکوتوسی، منسوب به توماس آکوئيناس و دانس اسکوتوس. اُکام در ساری، انگلستان، متولد شد. به فرقۀ فرانسیسکن پیوست و از ۱۳۰۹ تا ۱۳۱۹م در دانشگاه آکسفورد تحصیل و تدریس کرد. به‌سبب آموزش‌های بنیادبراندازش از جانب پاپ ژان بیست و دوم محکوم شد و از ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۸م، که دربارۀ صحت شرعی نوشته‌هایش تحقیق صورت می‌گرفت، در کاخ پاپ در آوینیون فرانسه بازداشت و تحت نظر بود. اُکام، که در مناظره‌ای در زمینۀ فرقۀ فرانسیسکن از رئیس فرقه حمایت و با پاپ مخالفت کرد، در ۱۳۲۸م به مونیخ گریخت و کوشید تا تحت حمایت لوئی چهارم، امپراتور روم مقدس، که سلطۀ پاپ در امور سیاسی را رد کرده بود، قرار گیرد. چون پاپ او را تکفیر کرد، برضد پاپ‌سالاری مطالبی نوشت و از امپراتور تا زمان مرگ او در ۱۳۴۷م دفاع کرد. هنگامی که درپی سازش با پاپ کلمنس ششم برآمده بود ظاهراً به بیماری طاعون در مونیخ درگذشت. اُکام به منطق‌دان باریک‌بینی شهرت یافت که از منطق استفاده می‌کرد تا نشان دهد که بسیاری از معتقدات فیلسوفان مسیحی (مثلاً، این که خدا واحد و قادر مطلق و آفرینندۀ همۀ چیزهاست یا این که روح انسان فناناپذیر است) نه به‌کمک خرد فلسفی یا طبیعی، بلکه فقط با وحی الهی اثبات‌پذیر است. نام او به اصل اقتصاد در منطق صوری اطلاق می‌شود که به «تیغ اُکام» معروف است؛ برطبق این اصل، در روش تحقيق، بايد فقط به اموري پرداخت که براي وصول به يقين لازم است، و تا حد امکان از انتزاعيات پرهيز کرد.

 

---