ویلا، پانچوا (۱۸۷۷ـ۱۹۲۳)
ویلا، پانچوا (۱۸۷۷ـ۱۹۲۳)(Villa, Pancho)
(نام اصلی: دوروتئو آرانگو[۱]) انقلابی مکزیکی. انقلاب ۱۹۱۱ مکزیک موجب شهرتش در مقام فرمانده نظامی شد. بههمراه امیلیانو زاپاتا[۲] (۱۹۱۵) در نبردی سخت برای در دست گرفتن انقلاب، از آلوارو اوبرگون[۳] و ونوستیانو کارانسا[۴] شکست خورد. پیش از آن، در مبارزه برضد دیکتاتوری ژنرال ویکتوریانو اوئرتا[۵] با کارانسا همپیمان شده بود. ویلا و زاپاتا به پایگاههای کوهستانی خود در شمال و مرکز مکزیک عقب نشستند و به نبرد چریکی ادامه دادند. ویلا مسئول تیراندازی بهسوی شهروندان امریکایی در شهرک سانتا ایزابل[۶]، در چیئوائوا[۷]، و حمله به شهر کولامبس[۸]، در نیومکزیکو، امریکا، شناخته شد (۱۹۱۶) و حملۀ اخیر سبب شد تا وودرو ویلسون[۹]، رئیسجمهور امریکا، نیروی تنبیهی به آنجا اعزام کند. سرانجام با دولت صلح کرد (۱۹۲۰) و در ازای کنارهگیری از سیاست بخشوده شد، اما در پارال[۱۰] بهقتل رسید. ویلا در سان خوان دل ریو، واقع در دورانگو، زاده شد. پدرش کارگر مزرعه بود و خود شغلهای مختلف پیشه کرد و زمانی در چیئوئائوئا و دورانگو راهزنی میکرد. از اولین حامیان فرانسیسکو مادرو[۱۱] بود.