بهشت

بهشت (Paradise)
(یا: فردوس؛ جنّت) در مسیحیت و بعضی ادیان دیگر، جایگاه و مقصد پرهیزکاران پس از مرگ در زندگی اُخروی. در مسیحیت سنتی بهشت سرشار از لذایذ مادی توصیف می‌شود، ولی عموماً می‌پذیرند که این لذایذ جنبۀ تمثیلی دارند. مسیحیان امروزه آسان‌تر از گذشته، بهشت و دوزخ را به حالات روحی، یعنی شادکامی و تلخ‌کامی، تعبیر می‌کنند. در مسیحیت سنتی، بدن انسان پس از روز قیامت دوباره در بهشت به روح می‌پیوندد. امروزه متکلمان مسیحی معمولاً بهشت را مکان یا حالتی توصیف می‌کنند که در آن روح، حقیقت خداوند را درمی‌یابد. در قرآن ۲۱ نام برای بهشت برشمرده شده است، بهشتیان در قرآن مجید نام‌ها و صفات گوناگون دارند، ازجمله: اصحاب‌الجنة (بقره، ۸۲؛ هود، ۲۳)، اصحاب‌الیمین و اصحاب‌المیمنة (واقعه، ۸، ۲۷، ۳۸). در آیۀ ۱۳۳ سورۀ آل عمران تأکید شده که بهشت برای پرهیزکاران آماده شده است. در قرآن بهشت یکپارچه و یکباره توصیف نشده، بلکه چنان‌که اقتضای ساخت و سبک قرآن است، توصیف‌های فراوان آن در سوره‌های مختلف، به‌ویژه سوره‌های مکی، به‌صورت پراکنده، بیان شده است. در سه سورۀ الرحمن، انسان و واقعه، توصیف بهشت بیشتر و منسجم‌تر از سایر سوره‌هاست. بنابر تصریح قرآن، پهنای بهشت به اندازۀ همۀ آسمان‌ها و زمین است (آل عمران، ۱۳۳؛ حدید، ۲۱) و در نزدیکی سدرةالمنتهی قرار دارد (الذاریات، ۲۲؛ نجم، ۱۴ـ۱۵) بهشت را برای اهلش به پیش می‌آورند (تکویر، ۱۳) و بهشتیان گروه‌گروه به‌سوی بهشت، که از پیش به احترام آن‌ها درهایش باز است، راهبری و راهنمایی می‌شوند (زمر، ۷۳). خانه‌های نیکو برای بهشتیان مهیاست (توبه، ۷۲). حوریان بهشتی (← حوری) به همسری بهشتیان درمی‌آیند، آن‌جا نه گناهی رخ می‌دهد و نه سخن بیهوده‌ای گفته می‌شود (طور، ۱۹ـ۲۵). در آن‌جا باغ‌هایی عالی است (غاشیه، ۱۰) و چشمه‌هایی در آن روان است که آب آن‌ها از زیر درختان می‌گذرد. این نهرها از آب زلال و شیری که طعمش تغییر نمی‌کند و شرابی که آشامیدن آن مستی نمی‌آورد و از عسل مصفا (محمد، ۱۵) فراهم شده است. بهشتیان در آن‌جا بر تخت‌ها تکیه زده‌اند؛ هیچ گرما و سرمایی نمی‌بینند و سایه‌های درختان بر سر آن‌ها افتاده و میوه‌های آن درختان به‌راحتی در دسترس است (انسان، ۱۳، ۱۴). جام می‌دهند و جام می‌ستانند و غلامان چون مروارید پنهان در صدف برای پذیرایی به گِردشان می‌چرخند (طور ۱۹ـ۲۵). لباس بهشتیان از دیبای نازکِ سبز است (کهف، ۳۱). در آن‌جا زنانی هستند که جز به شوهر خود ننگرند و پیش از آن هیچ آدمی و جنی به آن‌ها دست نزده است. این زنان همانند یاقوت و مرجان‌اند (الرحمن، ۵۴ـ۵۸) بهشتیان همسران پاکیزه دارند و این‌گونه دعا می‌کنند: «سبحانک اللهم» (بار خدایا تو منزهی) و به هنگام درود، «سلام» می‌گویند و پایان دعایشان سپاسگزاری از پروردگار جهان است (یونس، ۱۰). اهل بهشت زندگی پاکیزه و به دور از بیم و اندوه دارند و همۀ خواسته‌هایشان برآورده است (نحل، ۳۱؛ زخرف، ۷۱؛ ق، ۳۵) و جاودانه در آن‌جا می‌آرمند و متنعم‌اند. علاوه‌بر این، از نعمتی برتر و بالاتر برخوردارند که همانا «رضوان الهی» (آل عمران، ۱۵) است. در واقع، بهشتیان همۀ نعمت‌ها را از دست عنایت خدا می‌ستانند و بر سر سفرۀ قرب او می‌نشینند و از بزرگ‌ترین نعمت که همانا نظر لطف الهی است، بهره‌مند می‌شوند و هرگز خواستار خارج‌شدن از وضع موجود خود نمی‌شوند (کهف، ۱۰۸) اکثر متکلمین شیعه اتفاق‌نظر دارند که بهشت و جهنم هم‌اکنون مخلوق و موجودند. آن دو در باطن این جهان و محیط بر آنند (توبه، ۴۹؛ عنکبوت، ۵۴) و در جهان آخرت، چون حجاب‌ها فرو می‌افتند، بر انسان ظاهر می‌شوند. برخی عرفا و باطنی‌مذهبان، توصیفات مربوط به بهشت و جهنم را تأویل می‌کنند.