پرومتئوس (اخترشناسی)
پرومِتِئوس (اخترشناسی)(Prometheus)
در اخترشناسی، قمر کوچک سیارۀ زحل، و سومین قمر شناخته‌شده از سمت این سیاره. تقریباً هر ۱۴.۵ ساعت یک‌بار و در فاصلۀ تقریبی ۱۳۹هزار کیلومتری بر گرد زحل می‌گردد. مدار آن دایره‌ای و موازی با استوای زحل است. شکلی غیرمنتظم دارد. پهنای بزرگ‌ترین قطر آن را حدود ۱۴۵ کیلومتر، و پهنای کوچک‌ترین بخش آن را ۶۲ کیلومتر برآورد کرده‌اند. چگالی پرومتئوس نامعین، اما احتمالاً بسیار کم است. این قمر نور خورشید را به‌خوبی بازمی‌تاباند. از این‌رو، احتمالاً از یخ کم‌چگالی یا آمیزه‌ای از یخ و سنگ با حفره‌های فراوان تشکیل شده است. پرومتئوس چندین دهانه به پهنای بیست کیلومتر دارد. مدار این قمر درون سامانۀ حلقههای زحل، و نزدیک حلقۀ باریک F قرار دارد. حلقههای زحل متشکل از ذرات یخ و غباری‌اند که صدها حلقۀ جداگانۀ کوچک را تشکیل داده‌اند. دانشمندان معتقدند که نیروی گرانش پرومتئوس ذرات حلقۀ F را به سوی خود می‌کشد و «شبانی» می‌کند و از این راه، مانع از پراکنده‌شدن ذرات و پهن‌تر‌شدن حلقه می‌شود. به‌همین‌سبب، پرومتئوس را قمر شبان[۱] می‌نامند. پرومتئوس و قمر نزدیک به آن، پاندورا[۲]، احتمالاً باعث تاب‌خوردگی ظاهری حلقۀ F شده‌اند، در ۱۹۹۵ اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل[۳] وضعیت غیرمنتظره‌ای را مشاهده کردند: پرومتئوس بیست درجه از موقعیت پیش‌بینی‌شده‌اش دور افتاده بود. این امر ممکن است به‌سبب برخورد سال ۱۹۹۳ پرومتئوس با حلقۀ F رُخ داده باشد. در ۱۹۸۰، اخترشناس امریکایی، اندی کالینز[۴]، و گروه تصویر کاوشگر وُیجر[۵] پرومتئوس را در عکس‌‌های ارسالی وُیجر کشف کردند. نام این قمر از نام یکی از تیتان[۶]های اساطیر یونان گرفته شده است که آتش را از قلۀ المپ[۷]، جایگاه خدایان، ربود و به انسان عرضه کرد. او برادر اطلس و اپیمتئوس[۸] بود.