سرعت واکنش
سرعت واکنش (rate of reaction)
سرعت پیشرفت واکنش شیمیایی. این سرعت را معمولاً در واحد زمان و بر مبنای غلظت واکنش‌دهندۀ مصرف‌شده یا محصول تشکیل‌شده، و معمولاً برحسب مول در لیتر، بیان می‌کنند. بنابراین، واحد سرعت واکنش به‌صورت تعداد مول در لیتر ثانیه (فرمول ۱) بیان می‌شود.
فرمول ۱:
ممکن است سرعت واکنش تحت تأثیر غلظت واکنش‌دهنده‌ها[۱]، دمای آن‌ها، میزان نور در واکنش‌های فتوشیمیایی[۲] یا حضور کاتالیزور[۳] قرار گیرد. اگر واکنش کاملاً در حالت گازی صورت گیرد، سرعت واکنش از فشار، و اگر یکی از واکنش‌دهنده‌ها در حالت جامد باشد، از اندازۀ ذره تأثیر می‌پذیرد. طی واکنش در دمای ثابت، غلظت واکنش‌دهنده‌ها کاهش می‌یابد و سرعت واکنش نیز کم می‌شود. این تغییرات را با رسم نمودار نشان می‌دهند. واکنش در آغاز با بیشترین مقدار سرعت شروع می‌شود و رفته‌رفته سرعت آن کاهش می‌یابد. برای واکنش‌های گرماگیر[۴]، که واکنش گرما جذب می‌کند، افزایش دما ممکن است سرعت واکنش را بسیار افزایش دهد. افزایش ده درجۀ سانتی‌گراد دما ممکن است سرعت را دوبرابر کند، در حالی‌که افزایش ۴۰ درجۀ سانتی‌گراد دما ممکن است سرعت را ۵۰ تا ۱۰۰ برابر افزایش دهد. برای تشریح این تأثیرات از نظریۀ برخورد[۵] استفاده می‌کنند. با افزایش غلظت یا فشار گاز، ذرات زیادی در واحد حجم جمع می‌شوند. بنابراین تعداد برخوردها و درنتیجه، تعداد برخوردهای مفید زیاد می‌شود. افزایش دما جنبش ذرات را سریع‌تر می‌کند و این امر منجر به برخورد و برخوردهای مفید بیشتری در واحد زمان می‌شود. درنتیجه، سرعت واکنش افزایش می‌یابد.