گوزن سرخ
گوزن سرخ (red deer)
نوعی گوزن[۱] بزرگ با پراکنش وسیع در سراسر اروپا، آسیا و افریقای شمالی. ارتفاع جنس نر کاملاً رشد کرده، تا برآمدگی بین دو استخوان کتف، حدود ۱.۲ متر است. بز کوهی[۲] معمولی ۸۰ سانتی‌متر طول و پراکنشی مشابه دارد. در طول فصل تولید مثل، رنگ بدن آن‌ها قهوه‌ای پررنگ است و با نزدیک شدن زمستان خاکستر می‌شوند. بچه‌ها دارای خال‌هایی سفید‌اند. شاخ‌ها در آوریل و مه می‌افتند و چند روز پس از آن، رشد جدید شاخ‌ها آغاز می‌شود. حین رشد، شاخ‌های جدید با پوشش مخملی پوشیده می‌شوند و در این وضعیت بسیار حساس‌اند. شاخ‌ها در حدود دوازده هفتگی کاملاً رشد می‌کنند، و سپس پوشش مخملی آن‌ها می‌افتد. بعضی مواقع نرها بدون شاخ‌اند. گوزن سرخ (مرال) Cervus elaphus در تیره گوزن[۳]، راستۀ پستانداران زوج‌سم[۴] قرار دارد. گوزن سرخ بومی بریتانیا در ارتفاعات اسکاتلند و غرب انگلستان یافت، و در تعدادی پارک نیز نگهداری می‌شود. بقایای گوزن سرخ، که از بسترهای زغال سنگ انگلستان بیرون آورده شده است، نشان می‌دهد این گوزن‌ها زمانی بسیار بزرگ‌تر بودند و شاخ‌هایشان نیز از آنچه که امروز است ظریف‌تر بود. چندین نژاد گوزن سرخ در سراسر آسیا و اروپا پخش شده‌اند. بسیاری از آن‌ها نام‌های متفاوتی دارند، هنگول[۵] در کشمیر[۶]، و باراباراستیج[۷] در مغرب[۸] از آن جمله‌اند. گوزن سرخ از اروپا به نیوزیلند نیز برده شده است. همۀ این اشکال مشابه شکل اروپایی‌اند، اما اندازه و رنگ آن‌ها متفاوت است. در ایران، از خانوادۀ گوزن سه گونه شناسایی شده است: (۱) Cervus elaphus که از زیباترین گوزن‌هاست و به مرال نیز معروف است. این گوزن در جنگل‌های انبوه شمال و دور از انسان زندگی می‌کند. (۲) گوزن زرد Dama mesopotamica که جز در ایران در جای دیگر دیده نشده است. نسل این گوزن با مراقبت‌های که صورت گرفت، از انقراض نجات یافته است. (۳) شوکا Capreolus capreolus در جنگل‌های شمال و به تعداد محدود در جنگل‌های اورامانات زندگی می‌کند. این گوزن بر اثر شکار بی‌رویه و تخریب زیستگاه در معرض خطر انقراض قرار دارد.