عمارت صفی‌آباد
| عمارت صفی‌آباد | |
|---|---|
| نام فارسی | عمارت صفی‌آباد |
| کشور | ایران |
| استان | مازندران |
| موقعیت | جنوب غربی بهشهر |
| کاربری | فرهنگی |
| مشخصات معماری | بنای چهارگوشی در دوطبقه، به ابعاد ۲۵ × ۲۵ متر |
| زمان ساخت | صفویه |
| سازنده | شاه عباس اول |
Safiabad mansion
(یا: کاخ صفی‌آباد) عمارتی تاریخی، بر فراز ارتفاعات جنوب غربی بهشهر (در ارتفاع ۶۵۰ متری از دریا)، در فاصلۀ ۱۶ کیلومتری دریای خزر. در سال 1010ق به فرمان شاه عباس اول بنا گردید و در زمان شاه صفی اول توسعه یافت و به نام همین شاه نامبردار شد. این عمارت در زمان حملۀ افغان‌ها آسیب کلی دیده و در زمان نادرشاه تعمیر و بازسازی شد. کاخ در زمان ناصرالدین شاه مجدداً مرمت شده، در سال 1310ش (زمان رضاشاه) به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و در سال 1315 به دستور رضاشاه از نو مرمت گردید. در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ در اختیار نیروی هوایی بود، در اواخر دورۀ پهلوی در اختیار مستشاران امریکایی قرار گرفت و پس از انقلاب اسلامی تا اواسط دهۀ 1390ش در اختیار وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی بود. اخیراً با اقدام برای انتقال حریم مجموعه (از کاربری نظامی) به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، برای تعمیرات جزئی بنا و ایجاد تجهیزات و ساخت راه دسترسی به آن اعتباراتی اختصاص داده شده؛ اما همچنان، چون تاریخ چند دهۀ اخیر، امکان بازدید عموم از آن نیست. از زیر کاخ تا عمارت چهلستون بهشهر راهرویی کشیده شده که در زمان‌های قدیم برای اقدامات ضروری و امنیتی از آن استفاده می‌شده است. بنا بر روایت مورخان، دیوارهای درونی کاخ دارای نقاشی‌های گوناگون بوده که امروزه اثری از آن بر جای نمانده است.
مشخصات معماری
بنای چهارگوشی در دوطبقه، به ابعاد ۲۵ × ۲۵ متر، در میان باغی است. ورودی کاخ، در سمت شمالی که با عبور از پنج پله به طبقۀ اول می‌رسد با ورودی هشتی و سقفی دایره‌ای‌شکل پوشانیده شده است. طبقۀ اول و دوم شامل راهرو، تالار و چندین اتاق و محراب است. نمای داخلی و خارجی کاخ با کاشی‌های رنگین و متنوع صفوی آراسته بود که امروزه اثری از آنها باقی نمانده است. در هر ضلع کاخ، پنجره‌هایی برای روشنایی داخل آن تعبیه گردیده است. مصالح اصلی بنا آجر، گچ، کاشی و سنگ‌های تراشیده شده است. در میان تالار حوضی با فواره تعبیه شده. آب از چهارگوشۀ بنا خارج و از آبشارهای کوچکی از کوه سرازیر می‌شده است. شبکۀ آبرسانی آن از آب پلنگ چشمه تأمین می‌گردیده است. کاشی‌های فعلی کاخ در مرمت ۱۳۲۶ش نصب شده‌اند.