میکروسکوپ روبشی تونلی
میکروسْکوپ روبِشی تونلي (scanning tunnelling microscope)
میکروسکوپی که بر اثر حرکت کاوه[۱]ای با نوک ظریف تنگستنی روی سطح نمونه، تصویر بزرگ‌نمایی‌شده‌ای تولید می‌کند. نوک این کاوه به اندازه‌ای ظریف است که ممکن است از یک اتم تشکیل شده باشد و چنان نزدیک به سطح نمونه حرکت می‌کند که الکترون‌ها در فاصلۀ بین نوک کاوه و سطح نمونه می‌جهند (تونل می‌زنند). مقدار جریان الکترونی[۲] به فاصلۀ نوک کاوه تا سطح بستگی دارد. درنتیجه، با اندازه‌گیری این جریان، خطوط تراز سطح[۳] را تعیین می‌کنند. با استفاده از این خطوط تراز[۴] تصویری از سطح نمونه روی صفحۀ رایانه ایجاد می‌شود. در این تصویر، هر اتم از اتم‌های دیگر تفکیک می‌شود. بزرگ‌نمایی[۵] این میکروسکوپ حدود ۱۰۰میلیون برابر است. میکروسکوپ روبشی تونلي را گرد بینینگ[۶] آلمانی و هاینریش رورِر[۷] سوئیسی در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی آی بی ام در زوریخ[۸] اختراع کردند (۱۹۸۱). این دو، به اتفاق ارنست روسکا[۹] که در ۱۹۳۳ میکروسکوپ الکترونی عبوری[۱۰] را اختراع کرده بود، به جایزۀ نوبل فیزیک ۱۹۸۶ دست یافتند.