شپلی، هارلو (۱۸۸۵ـ۱۹۷۲)

شَپْلِی، هارْلو (۱۸۸۵ـ۱۹۷۲)(Shapley, Harlow)

اخترشناس امریکایی. ثابت کرد کهکشان ما بسیار بزرگ‌تر از آن است که پیش‌تر تصور می‌شد. تحقیقاتش در زمینۀ توزیع خوشه‌های کروی نشان داد که خورشید، آن‌گونه که تا آن هنگام فرض می‌شد، در مرکز کهکشان نیست، بلکه به اندازۀ دوسوم فاصلۀ مرکز تا لبه، از مرکز فاصله دارد. همچنین، نشان داد که خوشه‌های کروی در هالهای پیرامون کهکشان ما قرار دارند. در نَشویل میسوری زاده شد و از رصدخانۀ لاوسِ کلمبیا، در میسوری، در مقطع لیسانس دانش‌آموخته شد؛ از همان‌جا نیز فوق‌لیسانس گرفت. از ۱۹۱۴ تا ۱۹۲۱، در رصدخانۀ ماونت ویلسون کالیفرنیا کار ‌می‌کرد. سپس، از ۱۹۲۱ تا ۱۹۵۲، به دانشگاه هاروارد در کیمبریج ماساچوست منتقل، و در آن‌جا به سمت‌های استادی اخترشناسی و سرپرستی رصدخانۀ کالج هاروارد برگزیده شد. در ۱۹۵۰، از طرف سناتور جوزف مک‌کارتی به کمونیست‌بودن متهم شد و کمیتۀ منتخب مجلس نمایندگان درخصوص فعالیت‌های ضد امریکایی از او بازجویی کرد. شپلی به‌منظور تجزیه و تحلیل حدود ۹۰ دوتایی گرفتی، اندازۀ حدود ۱۰‌هزار ستاره را به‌دست آورد. دوتایی‌های گرفتی ستاره‌هایی دوتایی‌اند که از دیدگاه زمین به تناوب پشت سر یکدیگر قرار می‌گیرند. شپلی همچنین نشان داد که متغیرهای قیفاووسی تک‌ستاره‌هایی تپنده‌اند، نه ستاره‌هایی دوگانه. او بسیاری از قیفاووسی‌های کشف‌نشده تا آن زمان را کشف کرد و شیوه‌ای آماری برای تعیین فاصله و درخشندگی هر متغیر قیفاووسی ابداع کرد. ده‌هاهزار کهکشان در هر دو نیمکرۀ آسمان با مساحی‌های شپلی به‌ثبت رسیدند.

 

---