موج گرفتگی
موج‌گرفتگی (shell shock)
(یا: نِوْروز جنگ؛ روان‌رنجوری جنگ[۱]؛ خستگی از جبهه[۲]) اختلالات روانی سربازان، به‌سبب انفجارهای سنگین یا فشار روانی[۳] شدید در جنگ. موج‌گرفتگی نخستین‌بار در جنگ جهانی اول مشاهده شد. ابتدا گمان می‌رفت که موج‌گرفتگی اختلالی جسمی ناشی از انفجار یا مسمومیت با مونوکسید کربن باشد، اما در جنگ جهانی اول معلوم شد که آشفتگی روانی[۴] یا وحشت جنون‌آمیز[۵]، دراصل علائمی روان‌رنجور (نوروتیک)[۶] است و مانند حالاتی است که در حوادث غیرنظامی، مانند تصادفات قطار یا انفجار در کارخانه‌ها، دیده می‌شود. بیشتر بیماران مدت کوتاهی پس از استراحت در پشت جبهه به‌وضع عادی برگشتند، اما برخی هرگز بهبود نیافتند و به عوارضی چون راه‌رفتن غیرعادی، نابینایی و ناشنوایی هیستریایی[۷]، فلج اندام‌ها و جز آن دچار شدند. پس از جنگ ویتنام معلوم شد بسیاری از نظامیان جنگ‌دیده مبتلا به نشانگان ضربه پس از سانحه‌اند و از به‌خاطرآوردن مداوم تجارب جنگ رنج می‌برند.