سیلیکات

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از Silicate)

سیلیکات (silicate)

سيليکات
سيليکات

هر کانی‌ از گروه کانی‌[۱]های حاوی سیلیسیوم[۲] و اکسیژن، به‌ شکل واحدهای چهاروجهی، با فرمول SiO۴. این کانی‌ها به‌روش‌های گوناگون به هم متصل می‌شوند تا انواع ساختاری خاصی را تشکیل دهند. سیلیکات‌ها مهم‌ترین کانی‌های سنگ‌ساز[۳]ند. اغلب سنگ‌ها، کاملاً یا تا حدودی، از سیلیکات‌ها تشکیل می‌شوند، استثناءِ مهم در این میان سنگ‌آهک[۴] است. شیشه کانی چند‌سیلیکات پیچیده‌ای است که آن را تولید می‌کنند و عناصر دیگری، ازجمله بور[۵] در شیشۀ بوروسیلیکاتی[۶]، نیز به آن می‌افزایند. در ساختار[۷] سیلیکات‌ها، کاتیون[۸]های اضافی، به‌ویژه Ca۲+ , Mg۲+ , Fe۲+ , Al۳+ , K+ , Na+ وجود دارد، اما کوارتز و سایر چندریخت‌های SiO۲ نیز سیلیکات تلقی می‌شوند. استیشوویت[۹] شکلی از SiO۲ است که تحت فشار زیاد تشکیل میشود و از استثناهای نادری است که در آن سیلیس و اکسیژن آرایش چهاروجهی ندارند. در اورتوسیلیکات[۱۰]ها، همۀ اکسیژنها با کاتیونهایی مانند Mg۲+ یا Fe۲+ پیوند یونی دارند و بین چهاروجهی‌ها به اشتراک گذاشته نمی‌شوند. اولیوین از این جمله است. در بقیۀ ساختارهای سیلیکاتی، اکسیژن تا حدودی بین چهاروجهی‌های مجاور به اشتراک گذاشته می‌شود. مثلاً، بریل[۱۱] سیلیکاتی حلقوی[۱۲] است که در آن چهاروجهی‌ها با به اشتراک‌گذاشتن اکسیژن دایره تشکیل می‌دهند. پیروکسن[۱۳]ها سیلیکات‌های زنجیره[۱۴]ای ساده‌ای‌اند که در آن‌ها زنجیرها از اتصال چهاروجهی‌ها در یک جهت، در سراسر ساختار، تشکیل می‌شوند. آمفیبول‌[۱۵]ها به پیروکسن‌ها شبیه‌اند، اما زنجیره‌های چهاروجهی‌های آن‌ها مضاعف است. در میکاها، که سیلیکات‌های ورقه[۱۶]ای‌اند، چهاروجهی‌ها به هم متصل می‌شوند تا ورقه‌های پیوسته‌ای تشکیل دهند که روی هم انباشته می‌شوند. سیلیکات‌های داربستی[۱۷]، مانند فلدسپات‌[۱۸]ها و کوارتز، بر اساس داربست‌های سه‌بعدی از چهاروجهی‌هایی تشکیل می‌شوند که در آن‌ها همۀ اکسیژن‌ها به اشتراک گذاشته شده‌اند.

 


  1. mineral
  2. silicon
  3. rock-forming
  4. limestone
  5. boron
  6. borosilicate glass
  7. structure
  8. cation
  9. stishovite
  10. orthosilicate
  11. beryl
  12. ring silicate
  13. pyroxene
  14. chain silicate
  15. amphibole
  16. sheet silicate
  17. framework silicate
  18. feldspar