تایلند

تایلَند (Thailand)

گراندپالاس، بانکوک

گراندپالاس، بانکوک

گراندپالاس، بانکوک

گراندپالاس، بانکوک

گراندپالاس، بانکوک

موقعیت. کشور پادشاهی تایلند در آسیای جنوب شرقی و در شبه‌جزیرۀ هندوچین قرار دارد. این کشور از شمال شرقی و شرق به لائوس؛ از جنوب به کامبوج، خلیج تایلند (خلیج سیام)، و مالزی؛ از غرب به دریای آندامان و میانمار؛ و از شمال غربی به میانمار محدود است. ۵۱۳,۱۱۵ کیلومتر مربع مساحت دارد و شهر بانکوک پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. تایلند سرزمینی مدارگانی با کوه‌های بلند و جنگل‌های بارانی است. بخش اصلی آن را جلگۀ مرزی پست و وسیعی تشکیل داده که از آبرفت رودخانه‌های متعدد پدید آمده است. جلگۀ مزبور از حاصل‌خیزترین نواحی جنوب شرقی آسیاست و در بارندگی‌های شدید و مونسونهای جنوب غربی، هدف سیلاب‌های خطرناک و ویرانگر قرار می‌گیرد. از میان بیش از ۹۵درصد رودخانه‌های تایلند که در این جلگه جریان دارند می‌توان به رودخانه‌های مکونگ، که بخشی از خط مرزی لائوس را تشکیل می‌دهد، چائو پرایا، که به مِنام یا مادر آب‌ها معروف است؛ و نیز رودهای وانگ؛ پینگ؛ نان؛ پاساک؛ مون؛ و چی اشاره کرد. رودهای مزبور و بسیاری رودهای دیگر که همگی ریزابه‌های رودهای مکونگ و چائو پرایا به‌شمار می‌آیند، از شمال به جنوب جریان دارند و به خلیج تایلند و دریای چین جنوبی می‌ریزند. جلگۀ مزبور از شمال به کوه‌های بلندی منتهی می‌شود که با دره‌های ژرف فراوان بریده شده‌اند. رشته‌ارتفاعات مزبور، که از شمال به جنوب کشیده شده، در دنبالۀ جنوبی کوه‌های هیمالیا و فلات تبت قرار دارند و در قرن‌های ۹ تا ۱۴م مسکن نخستین اقوام تای بوده‌ است. بلندترین نقطۀ تایلند، کوه دوی اینتانون با ارتفاع ۲۵۹۵ متر، در همین ناحیه و در جنوب غربی شهر کوهستانی چیانگ مای قرار دارد. دنبالۀ بخش غربی کوه‌های مزبور، با نام رشته‌کوه‌های دونا و بیلائوکتائونگ، رو به جنوب تا انتهای شبه‌جزیرۀ مالایا امتداد دارد و کشور میانمار (برمه) را از تایلند جدا می‌کنند. زیبایی طبیعت، مرداب‌های ساحلی، بریدگی‌ها، خلیجک‌ها، و جزایر و جزیرک‌های ساحلی متعدد از ویژگی‌های این بخش است و جزیرۀ پوکت با مساحت ۸۰۰ کیلومتر مربع، در آب‌های ساحلی دریای آندامان، مهم‌ترین و زیباترین عارضۀ آن است. بخش شرقی جلگۀ مرکزی موسوم به خورات، تپه‌ماهورهای ماسه‌سنگی خشک و بی‌حاصلی است که ارتفاع آن‌ها از ۲۰۰ متر تجاوز نمی‌کند و ریزابه‌های رود کلونگ، ازجمله رودهای مون و چی، ‌آن را مشروب می‌کنند. تایلند به چهار ناحیه و ۷۶ استان تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از بانکوک، نانبوری، ناکون راچاسیما، پرا ناکون‌سی آیوتیا، پاتوم تانی، جیانگ‌مای، ناکون ساوان، و اوبون راچاتانی. این کشور دارای اقلیم مدارگانی و مونسونی است و دما و رطوبت بالا از ویژگی‌های اقلیمی آن است. اسفند تا اردیبهشت فصل خشک آن است و ماه‌های بارانی آن از خرداد تا مهر به درازا می‌کشد؛ ماه‌های آبان تا بهمن نیز خنک‌ترین فصل کشور مذکور است. شدیدترین باران خاص نواحی جنوبی و سبک‌ترین آن به کوهستان‌های شمال شرقی اختصاص دارد. در مجموع میانگین بارندگی سالانۀ سراسری تایلند در فصل بارانی ۱,۵۰۰ میلی‌متر و میانگین آن در فصل خشک و کم‌باران ۲۵۰ میلی‌متر است. میانگین دمای سالانۀ شهر بانکوک در دی‌ماه ۲۵.۶ درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۲۸.۳ درجۀ سانتی گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۱,۴۰۰ میلی‌متر می‌رسد. پوشش گیاهی نواحی جنوبی این کشور از نوع جنگل‌های بارانی همیشه‌سبز و در نواحی شمالی از نوع جنگل‌های مونسونی و گیاهان ساوانایی است. درختان جنگل‌های مونسونی از گونۀ سخت‌چوب گران‌بها و بامبوست و گیاهان ساوانایی بیشتر از علف و جگن تشکیل شده است. کرگدن، فیل، ببر، پلنگ، گاو وحشی، بوفالو، گیبون (یا میمون درازدست)، آهو، خوک وحشی، و انواع خزنده به‌ویژه مار و تمساح و پرندگان گوناگون حیات وحش آن را تشکیل می‌دهند.

اقتصاد. حدود نیمی از نیروی کار تایلند به کشاورزی اشتغال دارند و برنج مهم‌ترین محصول و عمده‌ترین قلم صادراتی آن را تشکیل می‌دهد. دیگر محصولات کشاورزی آن عبارت‌اند از ذرت، نیشکر، لوبیای سویا، کاساوا، آناناس، موز، شیرۀ درخت کائوچو، توتون، و میوه‌های گرمسیری. ساکنان ارتفاعات شمالی غالباً به کشت خشخاش و تولید تریاک مشغول‌اند و تلاش برای جانشین کردن گیاهانی چون چای و توتون به جای آن تاکنون به نتیجه نرسیده است. گاو و گاومیش بیشتر برای حمل و نقل به‌کار می‌روند و خوک و ماکیان و ماهی برای تغذیه مصرف می‌شوند. جنگل‌داری و قطع درختان و صدور چوب از مهم‌ترین منابع درآمد این کشور است. مساحت جنگل‌های تایلند ۱۱.۶میلیون هکتار (ح ۲۳درصد از مساحت این کشور) است و تولید چوب آن سالانه به ۳۶.۵میلیون متر مکعب می‌رسد. با تسریع روند جنگل‌زدایی و قطع درختان، جنگل‌های این کشور به‌سرعت رو به کاهش می‌روند و تایلند در آینده‌ای نه چندان دور با بحران خطرناک زیست‌محیطی مواجه خواهد شد. صنعت گردشگری از منابع مهم درآمد تایلند است و عواید آن به حدود ۷میلیارد دلار در سال بالغ می‌شود. پدیدۀ تسونامی ژانویه ۲۰۰۵ به تأسیسات گردشگری پوکت و کرانه‌های غربی کشور آسیب بسیار رساند و گردشگران بسیاری را به کام مرگ فرستاد. تایلند سومین کشور تولیدکننده و صادرکنندۀ قلع در جهان است و دیگر منابع زیرزمینی آن عبارت‌اند از گچ، سنگ‌های قیمتی و زغال. ذخیرۀ نفت تایلند ۳۰۰میلیون بشکه است و ذخیرۀ گاز طبیعی آن به ۱۷.۵میلیارد متر مکعب بالغ می‌شود، و استخراج سالانۀ آن ۳۵۰میلیون متر مکعب است. تولید الکتریسیتۀ این کشور ۹۰میلیارد کیلووات ساعت است و سرانۀ مصرفی آن به ۱,۳۵۰ کیلووات ساعت می‌رسد. تایلند یکی از صادرکنندگان ماهی و فرآورده‌های شیلاتی است. میزان صید ماهی آن حدود ۳میلیارد تن و درآمد آن ۴.۵میلیارد دلار است. تایلند یک کشور نیمه‌صنعتی است و تولید سیمان، پالایش نفت، شکر، الیاف مصنوعی، سیگار، ورق‌های قلع، انواع خودرو، آهن گالوانیزه، فولاد، و کنف ازجمله فعالیت‌های صنعتی این کشور محسوب می‌شوند.

حکومت وسیاست. نظام حاکم بر تایلند سلطنتی مشروطه با دو نهاد قانون‌گذاری است و بومیبول آدولیادج پادشاه این کشور است. مجلس نمایندگان آن ۳۹۳ عضو دارد که مردم آنان را برمی‌گزینند؛ ۲۷۰ عضو مجلس سنا را نیز شخص شاه منصوب می‌کند و دورۀ نمایندگی آنان چهار سال است و نخست‌وزیر این کشور با اکثریت آرای مجلس نمایندگان انتخاب می‌شود.

مردم و تاریخ. جمعیت تایلند حدود ۶۷,۰۴۱,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۱۳۰.۶ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۷ درصد است و تای‌ها ۷۵ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. اکثریت نزدیک به اتفاق مردم تایلند بودایی‌اند و ۶۹درصدشان در روستاها زندگی می‌کنند و زبان رسمی آنان تایی است. میانگین امید به زندگی در تایلند ۷۰ سال است و ۹۵.۵ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. تایلند، که به معنای سرزمین آزاد است اگرچه هیچ‌گاه مستعمره نبوده ولی غالباً مورد تجاوز قرارگرفته است. ساکنان اولیۀ آن حدود ۱,۰۰۰ سال پیش احتمالاً از جنوب غربی چین به این سرزمین مهاجرت کرده‌اند. در قرن ۱۳م امپراتوری مقتدر سوخوتای در صحنۀ تاریخ این کشور ظاهر شد و در ۱۳۵۰م خاندان سلطنتی آیوتایا آن را منقرض کرد. برمه‌ای‌ها در ۱۷۶۷ تایلند را تصرف کردند و کوتاه‌زمانی بعد آن‌جا را ترک کردند. در ۱۷۸۲ خاندان چاکری، که حکومت آنان تاکنون ادامه دارد، زمام امور کشور را دردست گرفتند و شهر بانکوک را به پایتختی برگزیدند و پس از انقلاب آرام و بدون خون‌ریزی ۱۹۳۲ نظام سلطنتی مشروطه جانشین نظام سلطنتی خودکامه شد. ژاپن در جنگ جهانی دوم این کشور را اشغال کرد؛ با این‌که تایلند بعد از جنگ کمک‌های اقتصادی و نظامی بسیاری دریافت کرد، کودتاها، جنگ‌های عقیدتی و داخلی کشورهای همسایه و نیز جنگ ویتنام در وضع اقتصادی و اجتماعی تایلند آثار منفی برجا گذاشته است.