توم، رنه فردریک (۱۹۲۳ـ۲۰۰۲)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از Thom, René Frédéric)

توم، رُنِه فرِدریک (۱۹۲۳ـ۲۰۰۲)(Thom, René Frédéric)

رنه فردریک توم
René Frédéric Thom
زادروز مونبلیار، وژ ۱۹۲۳م
درگذشت ۲۰۰۲م
ملیت فرانسوی
تحصیلات و محل تحصیل دانشسرای عالی پاریس
شغل و تخصص اصلی ریاضی دان
آثار پایداری ساختاری و ریخت زایی (۱۹۷۲)
گروه مقاله ریاضیات
جوایز و افتخارات دریافت مدال فیلدز (۱۹۵۸)

ریاضی‌دان فرانسوی. در ۱۹۶۶، نظریۀ فاجعه[۱] را عرضه کرد. در زمینۀ خمینه‌های دیفرانسیل‌پذیر[۲] و توپولوژی[۳] نیز تحقیقاتی صورت داد. در مونبلیار[۴]، واقع در وُژ[۵]، زاده شد و در دانشسرای‌ عالی[۶] پاریس درس خواند. از ۱۹۵۴ تا ۱۹۶۳، استاد دانشگاه استراسبورگ بود. سپس، در انستیتو مطالعات علمی پیشرفته[۷]، در بور ـ سور ـ ایوت[۸]، به‌کار پرداخت. او سری[۹] دقیقی، وابسته به کلاف‌های کروی فضایی[۱۰]، عرضه کرد و نشان داد که ردۀ بنیادی کلاف‌های کروی باز، ناورداییِ توپولوژیک[۱۱] نشان می‌دهند و نوعی هندسۀ دیفرانسیل[۱۲] می‌سازند. همچنین، طی پژوهش‌هایی دربارۀ نظریۀ فرم‌ها[۱۳] نشان داد که رده‌های هومولوژیک[۱۴] کاملی وجود دارند که نمی‌توانند نمایش هیچ فرم دیفرانسیلی باشند. او فضاهایی کمکی را صورت‌بندی کرد که اکنون به فضاهای توم[۱۵] معروف‌اند. در ۱۹۵۶، نظریۀ تراوردی[۱۶] را پیش نهاد و طی بررسی تکینه‌های نگاشت‌های هموار[۱۷]، به نتایجی دست یافت. با این کار، زمینه برای بیان نظریۀ فاجعه مهیا شد. این نظریه در واقع نوعی مدل است و تبیینی از پدیده‌ها نیست. او هفت فاجعۀ ابتدایی[۱۸] را مطرح کرد که امیدوار بود برای توصیف فرآیندهایی کفایت کند که در تجربۀ انسانی از ابعاد فضا ـ زمان روی می‌دهند. هفت فاجعۀ ابتدایی عبارت‌اند از تا[۱۹]، تیزه[۲۰]، دم‌گنجشکی[۲۱]، پروانه[۲۲]، هذلولوی[۲۳]، بیضوی[۲۴] و سهموی[۲۵]. در این میان، تیزه از همه ساده‌تر و مفیدتر است. او در کتابش، با عنوان پایداری ساختاری و ریخت‌زایی[۲۶] (۱۹۷۲)، بحث کرد که مفهوم پایداری ساختاری را چگونه می‌توان در علوم زیستی به کاربرد و مفهوم شکوفایی عام[۲۷] یک تکینه را نیز مطرح کرد. در ۱۹۵۸، به پاس دستاوردهایش به مدال فیلدز[۲۸]، از مهم‌ترین نشانه‌های افتخار در ریاضیات، دست یافت.



  1. catastrophe theory
  2. differentiable manifolds
  3. topology
  4. Montbéliard
  5. Vosges
  6. École Normale Supérieure
  7. Institute of Advanced Scientific Studies
  8. Bures-sur-Yvette
  9. series
  10. space spherical bundles
  11. topological invariance
  12. differential geometry
  13. theory of forms
  14. homological classes
  15. Thom spaces
  16. theory of transversality
  17. singularities of smooth maps
  18. elementary catastrophe
  19. fold
  20. cusp
  21. swallow tail
  22. butterfly
  23. hyperbolic
  24. elliptic
  25. parabolic
  26. Stabilité structurelle et morphogenèse/Structural stability and Morphogenesis
  27. universal unfolding
  28. Fields medal