رعد و برق

رَعْد و برق (thunder and lightning)

هنگامی‌که اختلاف پتانسیل میان بارهای الکتریکی دو طرف یک ابر، یا میان دو ابر به‌اندازه کافی بالا باشد، تخلیۀ الکتریکی صورت می‌گیرد و این تخلیه به‌صورت نور یا جرقه‌ای بزرگ در آسمان ظاهر می‌شود که به آن برق می‌گویند. تخلیۀ الکتریکی همچنین باعث تولید امواج صوتی می‌‌شود و صدایی پدید می‌آورد که به آن رعد یا تندر می‌گویند. به‌علت اختلاف سرعت نور وسرعت صوت، همیشه صدای رعد پس از دیدن برق شنیده می‌شود و گاهی فاصله به‌قدری زیاد است که فقط برق را می‌بینیم و صدای رعد به گوشمان نمی‌رسد. می‌دانیم که سایش یا مالش اجسام الکتریسیته یا بار الکتریکی تولید می‌کند. ذرات ریز آب در درون ابرها نیز براثر سایش به یکدیگر دارای بار الکتریکی می‌شوند. بارهای مثبت در بخش بالای ابر و بارهای منفی در بخش پایین جمع می‌شوند که علتش حرکت جریان‌های نیرومند هوا در درون ابرهاست که چکه‌های بسیار ریز آب را که دارای بار منفی هستند به‌سوی بالا و چکه‌های بزرگ‌تر را به‌سوی پایین می‌راند و باعث تولید اختلاف پتانسیل میان آن‌ها می‌شود و چون بارهای مثبت و منفی یکدیگر را جذب می‌کنند تخلیه بار صورت می‌گیرد. گاهی اختلاف پتانسیل میان آسمان و زمین پدید می‌آید که به این پدیده صاعقه یا آذرخش می‌گویند. اصابت صاعقه به انسان خطرناک است و باعث برق‌زدگی می‌شود. برای جلوگیری از آن از وسیله‌ای به نام برقگیر استفاده می‌کنند که با نوک تیز است که آن را بر بالای ساختمان‌های بلند نصب می‌کنند تا تخلیه به‌تدریج صورت گیرد و از شدت آن کاسته شود. برقگیر را بنجامین فرانکلین، دانشمند امریکایی، در قرن هجدهم اختراع کرد.