توفیلایو، اتی آلسانا (۱۹۲۴)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از Tofilau, Eti Alesana)

توفیلائو، اِتی آلِسانا (۱۹۲۴- ۱۹۹۹م)(Tofilau, Eti Alesana)

سیاستمدار اهل ساموآ، از ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۵ و ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۱ نخست‌وزیر آن کشور. در ۱۹۵۷ به عضویت فونو[۱] (پارلمان) درآمد و در ۱۹۶۰ عضو مجمع قانون اساسی شد، و راه را برای استقلال ساموآ از نیوزیلند در ۱۹۶۲ هموار کرد. در ۱۹۶۷ به پارلمان بازگشت و در ۱۹۸۲ به معاونت نخست‌وزیر و وزارت اقتصاد رسید و در همان سال رهبری حزب محافظ حقوق بشر[۲] را، که حزبی مبتنی بر وفاداری‌های خانوادگی و محلی بود، برعهده گرفت. توفیلائو در دسامبر ۱۹۸۲ نخستین دورۀ نخست‌وزیری خود را آغاز کرد و پس از انتخابات سراسری فوریۀ ۱۹۸۵، که حزب یادشده اکثریت آرا را به‌دست آورد، همچنان در مقام خود باقی ماند و مسئولیت وزارت امور خارجه را نیز برعهده گرفت، اما در دسامبر ۱۹۸۵، بروز شکاف در حزب محافظ حقوق بشر سبب شد که مقام نخست‌وزیری را به وائای کولونه[۳] واگذارد. او در آوریل ۱۹۸۸ به قدرت بازگشت و در ۱۹۹۰، با گذراندن قانونی، همۀ افراد بالغ کشور را از حق رأی برخوردار و نظام انتخابات غیرمستقیمِ ماتای[۴] (رؤسای کلان) را ملغا کرد. حزب محافظ حقوق بشر در انتخابات سراسری سال‌های ۱۹۹۱ و ۱۹۹۶ به پیروزی رسید و توفیلائو، به‌رغم وخامت وضع سلامتش و بالاگرفتن مخالفت مردم با فساد سیاسی و حساسیت دولت به انتقادات رسانه‌ها، همچنان در مقام نخست‌وزیری باقی ماند. او در وایتوگی[۵]، واقع در ساموآ[۶]ی امریکا، چشم به‌جهان گشود و به همراه پدر و مادرش، که از مبلغان مسیحی کلیساهای آزاد[۷] بودند، در ۱۹۳۰ به ساموآی غربی کوچیدند. توفیلائو در جنگ‌ جهانی دوم در نیروی دفاعی ساموآ خدمت کرد و در ۱۹۴۶ عنوان ماتای (رئیس انتخاباتی کلان) گرفت و اجازۀ نامزدی و رأی‌دادن در انتخابات را به‌دست آورد. پیش از ورود به عرصۀ سیاست، مدتی به فعالیت‌های اقتصادی مشغول بود.



  1. Fono
  2. (Human Rights Protection Party (HRPP
  3. Va'ai Kolone
  4. Matai
  5. Vaitogi
  6. Samoa
  7. Congregational Christian Missioners