لامپ خلا
لامپ خلأ (vacuum tubes)
(یا: لولِۀ خلأ) محفظۀ شیشهای خالی از هوایی که چند الکترود فلزی در آن قرار دارند. یک لامپ سادۀ دو الکترودی، لامپ دوقطبی یا دیود، از یک کاتُد و یک آنُد تشکیل میشود که به قطب مثبت منبع تغذیه متصل است. کاتد لولۀ فلزی کوچکی است که با فیلامان گرم میشود، الکترون آزاد میکند، و الکترونهای آزادشده بهسمت آند حرکت میکنند. آند استوانهای فلزی است که کاتد را احاطه کرده است. اگر ولتاژ متناوبی به آند اعمال شود، الکترونها فقط در نیمچرخۀ مثبتِ جریان بهسمت آند میروند. در نیمچرخۀ منفی، آند الکترونها را دفع میکند و جریانی از لامپ عبور نمیکند. لامپهای دوقطبی چنان بههم متصل شدهاند که فقط نیمچرخههای مثبتِ جریان متناوب را از خود عبور دهند و به لامپِ یکسوکننده معروفاند. از این لامپها برای تبدیل جریان متناوب به جریان مستقیم استفاده میکنند. با قراردادن شبکۀ تشکیلشده از یک سیمِ فلزیِ مارپیچی بین کاتد و آند و اعمال ولتاژ منفی به شبکه، میتوان جریان الکترونها را تنظیم کرد. وقتی شبکه منفی باشد، الکترونها را دفع میکند و فقط بخشی از الکترونهای گسیلشده از کاتد میتوانند به آند برسند. از این نوع لامپ، که لامپِ سهقطبی نامیده میشود، میتوان بهمنزلۀ تقویتکننده استفاده کرد. تغییرات جزیی ولتاژ در شبکه، مانند تغییراتی که سیگنال رادیویی یا شنیداری ایجاد میکند، سبب ایجاد تغییرات بزرگتر در جریان الکترونها از کاتد به سوی آند و در نتیجه، در مدار متصل به آند میشود.