ستون مهره ها

ستون مهره‌ها (vertebral column)

ستون مهره‌ها

ستون مهره‌ها

(یا: ستون فقرات) بخشی از استخوان‌بندی مهره‌داران. بدن مهره‌داران را نگه می‌دارد و از نخاع محافظت می‌کند. متشکل از تعدادی استخوان یا مهره است که در مجرای مرکزی آن، رشته‌های عصبی طناب پشتی از جمجمه تا دم امتداد می‌یابند. ستون فقرات با جمجمه، دنده‌ها، و استخوان‌های نشیمنگاه، متصل شده و محل اتصال عضلات پشت است. برای ایجاد استحکام کافی برای بدن، ستون مهره‌ها بسیار کم تغییر می‌کنند. نوزاد انسان ۳۳ مهره دارد که با دیسک بین مهره‌ای از هم جدا شده‌اند، امّا افراد بالغ فقط ۲۶ مهره دارند. نوزادان هفت مهرۀ گردنی، دوازده مهرۀ پشتی یا سینه‌ای، پنج مهرۀ کمری، پنج مهرۀ خاجی، و چهار مهرۀ دنبالچه یا دمی دارند. در افراد بالغ، پنج مهرۀ خاجی به هم جوش می‌خورند و استخوان خاجی را پدید می‌آورند. همچنین، چهار مهرۀ دنبالچه به یکدیگر جوش می‌خورند و دنبالچه را پدید می‌آورند. لگن خاصره نیز با استخوان خاجی تشکیل کمربند لگنی را می‌دهد که از اندام‌های حرکتی تحتانی حمایت می‌کند.

ساختار مهره. هر مهره دارای تنه و قوس است. تنه استوانه‌ای است که با صفحه‌ای از جنس غضروف رشته‌ای، که ضربه‌‌ها را می‌گیرد، به مهره‌های مجاور متصل می‌شود. قوس متشکل از دو نیمه است که در پشت به هم متصل‌اند و یک حلقه تشکیل می‌دهند. توالی این حلقه‌ها مجرای مهره‌ها، یا مجرا، را تشکیل می‌دهند که تنۀ اصلی اعصاب یا طناب نخاعی را در خود جا می‌دهد. هرگاه از طرفین به ستون مهره‌ها نگاه کنیم، در آن تعدادی انحنا می‌بینیم که قدرت ساختار را حفظ می‌کنند و بدن را برای انجام انواع حرکات سازگار می‌کنند. طناب نخاعی دو‌سوم بالایی مجرای مهره‌ای را اشغال می‌کند و ۳۱ جفت اعصاب نخاعی، که از طناب نخاعی منشأ می‌گیرند، از طریق فضاهای طرفین یا از بین دو مهرۀ متوالی خارج می‌شوند.

آسیب‌ها و بیماری‌ها. قطع نخاع زمانی رخ می‌دهد که مهره‌ها از هم جدا یا خرد شوند. آسیب ممکن است باعث پارگی یا لهیدگی نخاع شود که بی‌حسی و بی‌حرکتی اعضای بدن را در پائین‌تر از محل آسیب ایجاد می‌کند. ستون‌ مهره‌ها از بخش‌های متعدد تکوین می‌یابد و ممکن است طی تکوین مشکلاتی مادرزادی برای آن پدید آید. قوس‌های مهره‌ای ممکن است در یک یا همۀ قسمت‌های ستون مهره‌ها به هم جوش نخورند که منجر به بروز اسپنا بیفیدا (ستون فقرات شکاف‌دار) می‌شود. مهره‌های گُوِه‌شکل ممکن است باعث خمیدگی جانبی (کژ‌پشتی) ستون مهره‌ها شوند. ورم مفاصل در ستون مهره‌ها یا ورم مهره‌ها باعث تصلب آن می‌‌شود. اسپوندیلوزیز به‌هم پیوستگی استخوان در مجرای مهره‌ای است و مخصوصاً در ناحیه گردن مشکل شایع سنین پیری است. علایم این بیماری متفاوت‌اند، امّا غالباً با خشکی گردن و حملات سرگیجه همراه است. فشار بر طناب نخاعی ممکن است به‌علت دیسک لغزیده پدید آید و زمانی اتفاق می‌افتد که مرکز ژله‌مانند دیسک بین مهر‌ه‌ای به‌صورت خلفی در مجرای مهره‌ای امتداد یابد.

 

---