لنین، ولادیمیر ایلیچ (۱۸۷۰ـ۱۹۲۴)

لِنین، ولادیمیر ایلیچ (۱۸۷۰ـ۱۹۲۴)(Lenin, Vladimir Ilyich)

ولادیمیر ایلیچ لنین Vladimir Ilyich Lenin
زادروز	سیمبیرسک ۱۸۷۰م
درگذشت	۱۹۲۴م
ملیت	روس
تحصیلات و محل تحصیل	تحصیل حقوق در سن پترزبورگ
شغل و تخصص اصلی	دولتمرد
شغل و تخصص های دیگر	نظریه پرداز
آثار	چه باید کرد؟ (۱۹۰۲)
گروه مقاله	انقلاب ها و انقلابیون، تاریخ جهان
خویشاوندان سرشناس	نادژدا کنستانتینوا کروپسکایا (همسر)

لِنين، ولاديمير ايليچ

(نام اصلی: ولادیمیر ایلیچ اولیانوف) انقلابی روس، نخستین رهبر اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، و نظریه‌پرداز کمونیست. در انقلاب ۱۹۰۵ در روسیه عضوی فعال بود و پس از شکست این انقلاب به‌ناچار روسیه را ترک کرد و در سوئیس ساکن شد (۱۹۱۴). پس از انقلاب فوریۀ ۱۹۱۷ به روسیه بازگشت. انقلاب بلشویک (نوامبر ۱۹۱۷) را رهبری کرد و رهبر حکومت شوروی شد؛ با آلمان صلح کرد و در جنگ داخلی روسیه (۱۹۱۸ـ۱۹۲۱) با موفقیت شورش روس‌های سفید (طرفداران تزار) را فرو نشاند و به مداخلات بیگانگان پایان بخشید. در آموزه‌های سنتی مارکسیستی، به‌منظور تطابق با شرایط حاکم در روسیه، جرح و تعدیلاتی به‌عمل آورد که این شکل اصلاح‌شدۀ مارکسیسم به «مارکسیسم‌ـ‌لنینیسم» معروف شد و پایۀ ایدئولوژی کمونیستی را تشکیل داد. لنین در ۲۲ آوریل ۱۸۷۰ در سیمبیرْسْک (اولیانوفسک کنونی) بر کران رود ولگا زاده شد و در سن‌پترزبورگ حقوق خواند. برادرش را به جرم توطئه برای قتل تزار اَلکساندر سوم اعدام کردند (۱۸۸۷). لنین از ۱۸۸۹ مارکسیست شد و او را به‌سبب فعالیت‌های انقلابی‌اش به سیبری تبعید کردند (۱۸۹۵ـ۱۹۰۰). سپس روزنامۀ سیاسی ایسکرا (بارقه) را در خارج از روسیه منتشر و چند بار به لندن سفر کرد. در چه باید کرد؟ (۱۹۰۲) از پیشنهادی حمایت کرد که در کنگرۀ حزب سوسیال دموکرات در لندن (۱۹۰۳) اکثریت آرا (بلشویک) با آن موافق بودند؛ مبنی بر این‌که انقلابیون حرفه‌ای کمیتۀ مرکزی مزبور باید انقلاب روسیه را رهبری کنند. لنین زمانی‌که در سوئیس به‌سر می‌برد، به سوسیالیست‌های حمایت‌کننده از جنگ جهانی اول حمله کرد و آن را کمک به جنگ توسعه‌طلبانه یا امپریالیستی شمرد و برای شرح دیدگاه خود کتابامپریالیسم را نوشت (۱۹۱۷). پس از آغاز انقلاب روسیه در فوریه ـ مارس ۱۹۱۷، آلمانی‌ها لنین را مخفیانه به روسیه بازگرداندند تا فعالیت‌های انقلابی خود را از سر گیرد و روسیه را از جنگ جهانی کنار بکشاند؛ درنتیجه، آلمانی‌ها فرصت داشتند فعالیت‌های جنگی خود را در جبهۀ غرب متمرکز سازند. لنین پس از ورود به روسیه موقعیت خود را در رأس بلشویک‌ها، بر ضد دولت موقت کرنسکی، تثبیت کرد. پس از مبارزه‌ای دشوار بین دو قدرت، سرانجام لنین در ۸ نوامبر ۱۹۱۷ پیروز شد و دولت بلشویک‌ها روی کار آمد و مذاکرات صلح با آلمان آغاز شد که به امضای پیمان برست ‌ـ ‌لیتوفسک در ۳ مارس ۱۹۱۸، انجامید. از زمان سرنگونی دولت موقت در نوامبر ۱۹۱۷ تا پایان عمر، رهبری شوروی را به‌نحوی کارآمد برعهده داشت. هرچند به‌سبب سوءقصدی که در ۱۹۱۸ به جانش شد، هیچ‌گاه سلامت کامل خود را باز نیافت. در ۱۹۱۹ «بین‌الملل سوم (کمونیست)» را بنیاد نهاد. پس از آن‌که دریافت برای روی پا نگه‌داشتن کشور فقط کمونیسم کافی نیست «سیاست جدید اقتصادی» را بر بنیاد کسب‌و‌کار خصوصی معرفی کرد (۱۹۲۱). لنین دولت بلشویک‌ها را در دوران جنگ داخلی روسیه هدایت کرد و لئون تروتسکی را به فرماندهی ارتش سرخ گماشت. گرچه لنین و تروتسکی کمتر از یک‌سوم کشور را در اختیار داشتند، حملات داخلی و خارجی را سرکوب کردند. اما، لنین برای تضمین پیروزی نهایی سیاست «کمونیسم جنگی»، را دنبال کرد، سیاستی بی‌رحمانه و اغلب خشونت‌آمیز که به ارتش سرخ اجازه می‌داد تا قوت دهقانان روسی را در ازای پول کاغذی بی‌ارزش تصاحب کنند. با مخالفان کمونیسم جنگی بی‌رحمانه برخورد می‌شد. برای ترساندن مردم و واداشتن آنان به اجابت خواسته‌های ارتش سرخ، لنین گاه فرمان اعدام کل روستاییان برخی نواحی را شخصاً صادر می‌کرد. لنین، پلیس مخفی چِکا را با اختیار اعدام دشمنان احتمالی دولت شوروی ایجاد کرد. در شورش ملوانان پایگاه دریایی کرونشتات (۱۹۲۱)، لنین به‌رغم سهم این ملوانان در پیروزی بلشویک‌ها در انقلاب ۱۹۱۷، به ارتش سرخ فرمان حمله به پایگاه کرونشتات را داد و بسیاری از ملوانان کشته یا بعد به جرم خیانت اعدام شدند. لنین را عموماً رهبری نیرومند، با تدبیر، و بی‌رحم می‌دانند که برای رسیدن به اهداف انقلابی‌اش حاضر به سازش بر سر اصول انقلابی خود بود. زمانی‌که قصد بازگشت به روسیه را داشت (۱۹۱۷)، کمک دشمنان روسیه، آلمانی‌ها، را پذیرفت و نیز «سیاست اقتصادی نو» را، به‌رغم ضدیت آن با آموزه‌های کمونیستی، مطرح کرد (۱۹۲۱). در عین حال، در دستیابی به اهداف خود از بی‌رحمی و خشونت ابایی نداشت؛ مانند اقداماتش در دورۀ کمونیسمِ جنگی که به قحطی (۱۹۲۰ـ۱۹۲۱) انجامید، و درنتیجۀ آن بیش از ۷میلیون تن جان باختند. لنین در وصیت‌نامۀ خود به صراحت بیان داشت که یوسیف استالین را شایستۀ رهبری آیندۀ شوروی نمی‌داند. با وجود این، برای جلوگیری از وقوع چنین رویدادی اقدامات لازم را به‌عمل نیاورد، و عملاً در به‌قدرت‌رسیدن استالین کمک کرد. لنین در ۱۸۹۸ با نادژدا کنستانتینوا کروپسکایا (۱۸۶۹ـ۱۹۳۹) ازدواج کرد؛ همسرش در فعالیت‌های لنین همکاری می‌کرد و خاطراتی از لنین را نوشت. جسد مومیایی‌شدۀ لنین در مقبره‌ای، در میدان سرخ مسکو نگهداری می‌شود.

 

---