نهنگ، شکار
نَهَنگ، شکار (whaling)
انسان حداقل از قرون وسطا شکار نهنگ را آغاز کرد. در آغاز قرن ۲۰ صدها هزار نهنگ وجود داشت، اما با اختراع زوبین ماهیگیری در ۱۸۷۰، و بهینه‌سازی و ماشینی‌شدن کشتی‌ها، نسل چندین گونه نهنگ در آستانه انقراض قرار گرفته است. شکار تجاری نهنگ تقریباً در ۱۹۸۶ متوقف شد، اما نروژ و ژاپن هم‌چنان به صید تجاری ادامه می‌دهند. نواحی سنتی شکار نهنگ عبارت‌اند از سواحل گرینلند و نیوفاوندلند، اما بیشترین شکار در ماه‌های تابستان در جنوبگان صورت می‌گیرد. از همه قسمت‌های نهنگ تقریباً به‌نحوی استفاده می‌شود. نهنگ‌ها را برای تهیۀ روغن نهنگ (از قشر ضخیم چربی زیر پوست به‌نام پیه نهنگ) شکار و از آن برای تهیه گریس، یا صابون، شمع و مارگارین استفاده می‌کنند؛ از ذخیره عظیم روغن در سر عنبرماهی در صنعت چرم‌سازی استفاده می‌شود؛ و از عنبر آن، مادّه موم‌شکل در روده‌های عنبرماهی، که در عطرسازی مصرف می‌شود. از استخوان نهنگ شکم‌بند و بُرس و مسواک ساخته می‌شود؛ در حال حاضر، جایگزین‌های مصنوعی همه این فرآورده‌ها موجود است. از نهنگ غذای حیوانات خانگی در امریکا و اروپا تهیه می‌شود و خوراک نهنگ در ژاپن علاقه‌مندان بسیار دارد. گوشت و آرد استخوان آن به مصرف تهیه کود شیمیایی می‌رسد.
تاریخچه: شکار نهنگ از دیرباز رواج داشته، نروژی‌ها و باسک‌ها از قرن ۹م نهنگ شکار می‌کردند؛ روس‌ها و ژاپنی‌ها از شکارچیان اصلی نهنگ به‌شمار می‌رفتند. در ۱۸۷۰، فوین نروژی زوبین ماهیگیری را اختراع کرد و در شکار نهنگ انقلاب برپا کرد. زوبین را با تفنگ وارد قسمت حیاتی حیوان می‌کردند. زوبین برقی نیز از ۱۹۴۹ به‌کار برده شده است که جریان برق را برای فلج‌کردن یا کشتن حیوان عبور می‌دهد.
تدابیر حفاظتِ محیط زیست. کمیسیون بین‌المللی شکار نهنگ (IWE) در ۱۹۴۶ برای تحمیل سهمیه‌بندی در شکار نهنگ تأسیس شد. تا دهه ۱۹۷۰ که نگرانی جهانی از انقراض نهنگ بالا گرفت کمیسیون موفقیت چندانی نداشت. تا پایان دهه ۱۹۸۰، ۹۰درصد از نهنگ‌های آبی، باله، گوژپشت و عنبرماهی نابود شده بودند، و میزان اندک تولیدمثل آن‌ها بدان‌معنا است که افزایش جمعیت آن‌ها به‌کُندی صورت می‌گیرد. پس از ۱۹۸۶ فقط ایسلند، ژاپن، نروژ و اتحاد شوروی به شکار محدود نهنگ برای «مقاصد علمی» ادامه دادند و پیشنهادهای ژاپن، نروژ و اتحاد شوروی برای شکار بیشتر علمی نهنگ از سوی کمیسیون در ۱۹۹۰ ردّ شد و نروژ، گرینلند، جزایر فارو و ایسلند باشگاه نهنگ جداگانه‌ای تشکیل دادند. در ۱۹۹۱، ژاپن که بارها به صید تجاری نهنگ متهم شده بود، آخرین ضیافت نهنگ را برپا کرد و سپس مقررات کمیسیون بین‌المللی شکار نهنگ را به اجرا گذاشت. آی دبلیو سی در ۱۹۹۲ روند مدیریت اصلاح‌شده (RMP) را به‌عنوان اساس جدیدی برای قانونمند‌کردن بهره‌برداری از نهنگ اعلام کرد. در ۱۹۹۴ فاش شد که ناوگان و صید نهنگ شوروی به‌مدت بیش از ۴۰ سال روشمندانه به کشتار نهنگ‌های حفاظت‌شده پرداخته و بیش از ۹۰درصد بیشتر از سهمیه خود صید کرده است که این افشاگری موجب بازنگری در شمار باقی‌مانده نهنگ‌ها شد. تصمیم آی دبلیو سی درمه ۱۹۹۴ در مورد ایجاد اقیانوس جنوبی حافظت‌شده نهنگ از حمایت ۲۳ کشور عضو برخوردار شد؛ ژاپن رأی مخالف، و نروژ رأی ممتنع دادند. کمیسیون بین‌المللی صید نهنگ، در نشست آدلائید، استرالیا، در ژوییه ۲۰۰۰ به پیشنهاد منع شکار نهنگ در جنوب اقیانوس آرام رأی مخالف داد. پیشنهاد ممنوعیت را استرالیا و نیوزیلند مشترکاً ارائه داده بودند. ژاپن که در سال، حدود ۵۰۰ نهنگ مینک‌دار شکار می‌کند، مخالف اصلی پیشنهاد بود.