زامبزی
زامْبِزی (Zambezi)
رودی در قسمت مرکزی و جنوب شرقی افریقا، به‌طول ۲,۶۵۰ کیلومتر. با دلتایی پهناور در نزدیکی چیندِه[۱] از شمال غربی زامبیا[۲] تا موزامبیک به‌سمت اقیانوس هند امتداد دارد. رود کافوئه[۳]، در زامبیا، از ریزابه‌های مهم آن است. وجود تنداب[۴] جریان آن را قطع می‌کند. این رود در مرز زیمبابوه ـ زامبیا، آبشار ویکتوریا[۵] (موسی ـ اوئا ـ تونیا[۶])، سد کاریبا[۷]، که ذخیرۀ آب دریاچۀ کاریبا[۸] را تأمین می‌کند، و مناطق ماهی‌گیری زیادی را در خود جا داده است. حوضۀ آبریز[۹] آن حدود ۱,۳۴۷,۰۰۰ کیلومتر مربع است. بخش بزرگی از رود زامبزی در زامبیا و زیمبابوه (از شِشِکه[۱۰] تا فِیرا[۱۱]، مرز مشترک بین دو کشور) و موزامبیک جریان دارد. سه قسمت از رود مزبور قابل کشتی‌رانی است، ولی با موانع عبورناپذیر از یکدیگر جدا می‌شوند. چندین نهر[۱۲] در شمال غربی زامبیا، آنگولا، و جمهوری دموکراتیک کنگو[۱۳] از آن منشعب می‌شوند. مسیر کلی رود زامبزی در جهت جنوب شرقی از میان درّۀ باروکی[۱۴] تا آبشار ویکتوریا است؛ از این‌جا تا تِیته[۱۵]، در موزامبیک، به‌سمت شمال شرقی و شرق منحرف می‌شود و بار دیگر در جهت جنوب شرقی تا دلتایی واقع در ۳۲۰کیلومتری شمال شرقی سوفالا[۱۶]، در تنگۀ موزامبیک، جریان می‌یابد. میزان آب رود زامبزی با پیوستن رود شِر[۱۷]، که از دریاچۀ مالاوی تغذیه می‌شود، به‌شدت افزایش می‌یابد. حدود ۱۹۳ کیلومتر از رود زامبزی تا مصب آن برای کشتی‌هایی با آبخورهای کوتاه قابل کشتی‌رانی است.