کوه مغ، آثار
(تغییرمسیر از آثار کوه مغ)
کوهِ مُغ، آثار
نوشته‌هایی به زبان سغدی، مشتمل بر ۷۴ فقره سند متعلق به بایگانی دیواشتیچ، آخرین فرمانروای سغد که در خرابه‌‌های دژی در کوه مُغ در شمال تاجیکستان به‌دست آمده است. اسناد کوه مغ به خط پیوستۀ سمرقندی روی چرم، کاغذ و پوست نوشته شده و مشتمل بر نامه‌های اداری، اسناد مالی، یادداشت‌ها، دستورهای اداری و یک قبالۀ ازدواج است و به جهت آگاهی از وضعیت اجتماعی، اقتصادی و حقوقی آن دوره و شیوۀ نامه‌نگاری آن زمان و نیز به‌سبب دربرداشتن اسامی خاص، القاب، و اعلام جغرافیایی ارزش و اهمیت ویژه‌ای دارد. همۀ این اسناد به زبان روسی ترجمه و شرح شده‌اند.