آناباسیس
آناباسیس (Anabasis)
(یا: بازگشت ۱۰هزار نفر) کتابی حسب‌حال‌گونه در تاریخ لشکرکشی کوروش کوچک به یونان (۴۰۱پ‌م)، تألیف گزنفون. آناباسیس یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی دربارۀ این دوره از تاریخ ایران و یونان به‌شمار می‌رود. البته فقط بخش نخست از هفت بخش کتاب به‌عنوان کتاب، آناباسیس، مربوط است. رشتۀ وقایع‌نگاری صرف در پایان بخش اول، قتل کوروش کوچک به دست برادرش، می‌گسلد و از این به بعد وقایع‌نگاری با حسب‌حال مؤلف درمی‌آمیزد. شرح مخاطرات سپاهیگری (مؤلف یکی از فرماندهان سپاه یونانی است) به آناباسیس کیفیت رمانی تاریخی بخشیده است. یونانیان و رومیان این کتاب را بسیار می‌ستودند. آناباسیس تا مدت‌ها سرمشقی در تاریخ‌نویسی یونانی و رومی بود. نسخه‌های بسیاری که از آناباسیس برجای مانده مؤید توفیق آن در روزگار باستان است.