فضل بن شاذان، ابومحمد ( ـ ۲۶۰ق)
فَضْل بن شاذان، ابومحمد ( ـ نیشابور ۲۶۰ق)
محدث، فقیه و از متکلمان بزرگ شیعه در اواخر دوران ائمه طاهرین. شیخ طوسی در رجال خود، او را از اصحاب حضرت امام علی‌النقی (ع) و امام حسن عسکری (ع) دانسته و از ۳۲ کتاب فضل نام می‌برد. نجاشی در کتاب رجال خود او را راوی امام محمدتقی (ع) و امام رضا (ع) می‌داند و او را دانشمندی موثق که صاحب مقامی والاست برمی‌شمرد. به گزارش کَشّی در کتاب رجال، تألیفات او به ۱۸۰ کتاب می‌رسد. شیخ صدوق، او را شاگرد حضرت رضا (ع) دانسته و او را در همۀ علوم دینی برجسته می‌شمرد. خاندان وی، همگی اهل علم و فضل بوده‌اند. پدرش از شاگردان یونس بن عبدالرحمن از اصحاب امام موسی بن جعفر (ع) بوده است. ازجمله استادان او می‌توان از محمد بن ابی عمیر و حسن بن محبوب نام برد. عده‌ای از بزرگان و محدثینی چون علی بن قُتیبه نیشابوری و سهل بن فارسی از شاگردان او بوده‌اند. مهم‌ترین کتاب فضل که چاپ شده است، «ایضاح» در علم کلام است و در اثبات حقانیت مذهب جعفری است. از دیگر آثار اوست: رجال؛ اثبات رجعت؛ العین؛ الوعید؛ استطاعت؛ رد بر اهل تعطیل؛ اعراض و جواهر؛ علل؛ ایمان؛ رد بر غالیان محمدیه؛ نقض بر اسکافی. فضل در زمان امام حسن عسکری (ع)، وفات یافت. آرامگاه او در نیشابور زیارتگاه مردم است.