اثرگذاری ژنی

اَثَرِگذاریِ ژِنی (gene imprinting)
پدیده‌ای ژنتیکی. در آن، تعداد کمی از ژن‌ها براساس آن‌که از پدر یا مادر به ارث رسیده باشند، عملکرد متفاوتی دارند. اگر هر دو نسخۀ ژن اثرگذار از یک والد باشد، ناهنجاری وراثتی ایجاد می‌شود، ولی اگر از هر یک از والدین یک نسخه ژن به کودک به ارث برسد، مشکلی ایجاد نخواهد شد. اثرگذاری ژنی در تعدادی از اختلالات وراثتی و بیماری‌های دورۀ کودکی نقش دارد، از آن جمله است نشانگان پریدرـ‌ ویلی که با عقب‌ماندگی ذهنی خفیف و اجبار به خوردن مشخص می‌شود. ژن‌های اثرگذار در تکامل رویان و جفت دخالت دارند. ژن‌های پدری مسئول رشد جفت محسوب می‌شوند و ژن‌های مادری رشد رویان را کنترل می‌کنند. اگر یک اسپرم طبیعی تخمک بدون هسته‌ای را بارور کند، نتیجۀ آن رشد بی‌رویۀ جفت، بدون تشکیل رویان، خواهد بود. اگر اسپرم بدون هسته تخمک طبیعی را بارور کند، تومور خوش‌خیمی که سیر تمایزیافتن بافت‌های رویانی را دنبال می‌کند، ایجاد خواهد شد ولی جفت وجود نخواهد داشت. می‌توان گفت ژن اثرگذار با منشأ مادری در دورۀ تکامل رویان و پس از آن بیان می‌شود، ولی ژن پدری چنین نیست.

---