اردوان اشکانی پنجم

اردوان اشکانی پنجم ( ـ۲۲۴م)

اردوان اشکانی پنجم
درگذشت	۲۲۴م
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	فرمانروا
گروه مقاله	تاریخ ایران
خویشاوندان سرشناس	بلاش چهارم (پدر)

شاهنشاه ایران (۲۰۸ـ۲۲۴م)، واپسین شاه سلسلۀ اشکانی. از سکه‌های بازمانده چنین برمی‌آید که پس از درگذشت بلاش چهارم، دو پسر او بِلاش پنجم و اردوان پنجم هم‌زمان به قدرت رسیده‌اند. کاراکالا امپراتور روم از سلطنت بلاش پنجم در شرق ایران حمایت می‌کرد. در ۲۱۵م کاراکالا به بهانۀ خواستگاری از دختر اردوان، جنگ با اشکانیان را آ‎غاز کرد. کاراکالا تلاش کرد با توطئه‌ای اردوان را بکشد؛ اما اردوان موفق به فرار شد. کاراکالا در ۲۱۷م به سوی اردوان لشکر کشید؛ اما در نزدیکی حَرّان به دست یکی از نگهبانان خود کشته شد. ماکرینوس، جانشین وی با اردوان مذاکرات صلح را آغاز کرد؛ اما چون شرایط اردوان سنگین بود و وی عقب‌نشینی روم از بِینُ‌النَّهرِین و غرامت نقدی سنگین می‌خواست، مذاکره بی‌حاصل ماند و جنگ آغاز شد و اردوان غلبه یافت. در ۲۲۳م اَردَشیر بابَکان، امیر پارس، بر اردوان پنجم شورش کرد و کرمان را گرفت. اردشیر در نبرد سرنوشت‌ساز هُرمزگان، اردوان پنجم را شکست داد و سلسلۀ ساسانیان را بنیاد نهاد. داستان این پیروزی در نقش‌برجستۀ تنگاب در فیروزآباد استان فارس نقش بسته است. از نقش‌برجستۀ خان تَختی در سَلماس، در استان آذربایجان غربی، چنین می‌نماید که جانشینان اردوان پنجم به آذربایجان گریخته و چند سالی در برابر اردشیر بابکان مقاومت کرده‌اند.