اقتصاد

اقتصاد (economics)
شاخه‌ای از علوم اجتماعی، با هدف مطالعه دربارۀ تولید، توزیع و مصرف ثروت. اقتصاد دو بخش عمده دارد: اقتصاد خرد، که به مطالعه در مورد رفتار یکایک تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان، یا بازارها می‌پردازد و اقتصاد کلان، که کل اقتصاد یا کل نظام اقتصادی (به‌ویژه زمینه‌هایی از قبیل مالیات‌بندی و مخارج عمومی) را بررسی می‌کند. اقتصاد عبارت است از مطالعه دربارۀ چگونگی تخصیص منابع، در جامعه‌ای خاص، به منظور تولید کالا و خدمات برای مصرف و سازوکارها و اصولی که بر این فرآیند حاکم‌اند. اقتصاد در جست‌وجوی کاربرد روشی علمی است تا نظریه‌هایی در مورد فرآیندهای اقتصادی طرح کند و آن‌ها را در برابر رخدادهای واقعی بیازماید. دو موضوع اصلی که اقتصاد به آن‌ها می‌پردازد عبارت‌اند از تخصیص مناسب منابع موجود و مسئلۀ ایجاد سازگاری بین منابع محدود و خواست‌های نامحدود در ارتباط با کالاها و خدمات. اقتصاد، مؤلفه‌های کارایی اقتصادی در فرآیند تولید و مفاهیم مربوط به روش‌های اجرایی را تجزیه و تحلیل می‌کند و به بررسی تقاضاهای متعارض برای منابع و نتایج انتخاب‌های صورت‌گرفتۀ افراد، شرکت‌ها یا دولت‌ها می‌پردازد. اقتصاد خرد و اقتصاد کلان جنبه‌های مشترک بسیاری دارند. آن‌ها زیرمجموعۀ رشتۀ اقتصاد‌سنجی را دربرمی‌گیرند، که با استفاده از روش‌های ریاضی و‌ آماری روابط اقتصادی را تجزیه و تحلیل می‌کند. امروزه روش‌های پیچیدۀ اقتصاد‌سنجی برای موضوع‌هایی از قبیل پیش‌بینی اقتصادی به کار برده می‌شوند. راگنار فریش و لیونید کانتوروویچ از پیش‌گامان این رشته‌اند. هدف‌های اقتصادی به دو بخش تقسیم می‌شوند: هدف‌های اثباتی که با توصیف‌های عینی، واقعی و علمی چگونگی عملکرد اقتصاد را بیان می‌کنند، و هدف‌های هنجاری که دستورالعمل‌ها و توصیه‌هایی را برای درمان بیماری‌های مشهود عرضه می‌کنند. با این حال، داوری‌های ارزشی اقتصاددانان به نحوی اجتناب‌ناپذیر، در فرمول‌بندی‌های آنان دخالت می‌کنند. اقتصاد با انتشار کتاب ثروت ملل آدام اسمیت (۱۷۷۶)، چنان رشد کرد که علمی مستقل تلقی شد؛ آلفرد مارشال وضعیت سنّتی اقتصاد نئوکلاسیک را تثبیت کرد و پس از آن، با تعدیلی که جان مِینارد کِینز در آن انجام داد، به صورت استاندارد امروزی درآمد. برخی از دیگر متفکران مهم اقتصادی عبارت‌اند از دیوید ریکاردو، تامس مالتوس، جان استوارت میل، کارل مارکس، ویلفردو پارتو، و میلتون فریدمن. فهرستی از برندگان جایزه نوبل در رشته اقتصاد در جدول آمده است.

 

---

سال	نام	ملیت
1969	راگنار اِی كِی فریش	نروژی
1969	یان تین برگن	هلندی
1970	پل ساموئلسون	امریكایی
1971	سیمون كوزنتس	امریكایی (روسی‌تبار)
1972	جان هیكس	انگلیسی
1972	كنت اَرو	امریكایی
1973	واسیلی لئونتیف	امریكایی (روسی‌تبار)
1974	گونار میردال	سوئدی
1974	فریدریش هایك	اتریشی
1975	لئونید كانتورویچ	روسی
1975	تیالینگ كوپمنز	امریكایی (هلندی‌تبار)
1976	میلتون فریدمن	امریكایی
1977	برتیل اُهلین	سوئدی
1977	جیمز مید	انگلیسی
1978	هربرت سایمون	امریكایی
1979	تئودور شولتز	امریكایی
1979	آرتور لوئیس	انگلیسی
1980	لارنس كلاین	امریكایی
1981	جیمز توبین	امریكایی
1982	جورج استیگلر	امریكایی
1983	جرارد دبرو	امریكایی (فرانسوی‌تبار)
1984	ریچارد استون	انگلیسی
1985	فرانكو مودیلیانی	امریكایی (ایتالیایی‌تبار)
1986	جیمز بویكنن	امریكایی
1987	رابرت سُلو	امریكایی
1988	موریس آله	فرانسوی
1989	تروگوه هاولمو	نروژی
1990	هری ماركوویتس	امریكایی
1990	مرتون میلر	امریكایی
1990	ویلیام شارپ	امریكایی
1991	رونالد كوز	انگلیسی
1992	گری بِكِر	امریكایی
1993	رابرت فوگل	امریكایی
1993	داگلاس نورث	امریكایی
1994	جان هارسانی	امریكایی
1994	جان اِف نَش	امریكایی
1994	راینهارت سلتن	آلمانی
1995	رابرت لوكاس	امریكایی
1996	جیمز میرلیس	انگلیسی
1996	ویلیام ویكری	امریكایی
1997	رابرت سی مرتون	امریكایی
1997	مایرون اس اسكولز	امریکایی
1998	آمارتیا سن	هندی
1999	رابرت ماندل	كانادایی
2000	جیمز هكمن	امریكایی
2000	دانیل مك‌فادن	امریكایی
2001	جورج اِی اكرلف	امریكایی
2001	مایكل اسپنس	امریكایی
2001	جوزف ای استیگلیتس	امریكایی
2002	دانیل كانمن	اسرائیلی
2002	ورنون اِل اسمیت	امریكایی
2003	رابرت اِف انگل	امریكایی
2003	كلایو گرینجر	انگلیسی
2004	فین ای كیدلاند	نروژی
2004	ادوارد سی پرسكات	امریكایی
2005	رابرت اومان	اسرائیلی
2005	تامس شلینگ	امریكایی
2006	ادموند فِلپس	امریكایی
2007	لئونید هورویتس	امریكایی
2007	اریك اس ماسكین	امریكایی
2007	راجر بی مایرسون	امریكایی
2008	پاول کروگمن	امریکایی