بخارا، خانات

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

بخارا، خانات

(یا: خان‌نشین بخارا) خانات سابق در آسیای مرکزی. زمانی منطقۀ اطراف شهر بخارا، درّه رود زرافشان[۱] سفلا، و بخش بزرگی از صحرای قزل‌قوم[۲] را دربر می‌گرفت. خانات مزبور در قرن ۱۶ موجودیت یافت، در ۱۸۶۸ تحت کنترل روسیه درآمد، و سرانجام بلشویک‌ها[۳] در ۱۹۲۰ آن را برچیدند. این منطقه اکنون در ازبکستان قرار دارد، و دارای منابع سرشار گاز طبیعی و طلاست. ناحیۀ بخارا سابقاً سغدیانا (سغد)[۴] (← سمرقند[۵]) نام داشت. بین ۸۷۴ و ۹۹۹م، مرکز پادشاهی سلسلۀ سامانیان[۶] بود که بر بیشتر آسیای مرکزی حکومت می‌کردند. مغول‌ها در زمان حکومت چنگیزخان[۷] در ۱۲۲۰م آن را غارت کردند. در دورۀ سلطنت عبدلخان دوم (۱۵۵۷ـ۱۵۹۸)، این سرزمین بار دیگر با افزودن بر متصرّفات خود اهمیت سیاسی یافت، و روابط تجاری و دیپلماتیک با روسیه برقرار کرد. امیر بخارا[۸] تا ۱۸۶۸، که سرزمین مزبور به اشغال روسیه درآمد، بر خانات خوقند[۹] و خانات خیوه[۱۰] حکومت می‌کرد. از آن زمان تا ۱۹۲۰، امیر تحت کنترل روسیه به حکومت ادامه داد. در ۱۹۲۰ به دنبال انقلاب شوروی، امیر به افغانستان گریخت و جمهوری شوروی خلق بخارا[۱۱]تأسیس شد. این جمهوری تا ۱۹۲۴ پایدار ماند، پس از دورۀ کوتاهی که جمهوری سوسیالیستی شوروی بخارا[۱۲] نامیده می‌شد، جذب جمهوری‌های سوسیالیستی ازبک، ترکمن، و تاجیک شوروی[۱۳] شد.

 


  1. Zeravshan Valley
  2. Kyzyl-Kum
  3. Bolsheviks
  4. Sogdiana
  5. Samarkand
  6. Persian Samanid Kingdom
  7. Genghis Khan
  8. Emir of Bukhara
  9. Kokand Khanate
  10. Khiva Khanate
  11. Bukhara Peoples’ Soviet Republic
  12. Bukhara Soviet Socialist Republic
  13. Tajik Soviet Socialist Republic