بهکتی
بَهْکْتی (bhakti)
(در سانسکریت بهمعنی ایمان و عبودیت[۱]) در آیین هندو، جنبشی تعبدی با تأکید بر ایمان به خدایی متشخص (ذوهویت) بهعنوان تنها شرط لازم برای رستگاری. بهکتی در جنوب هند در قرون ۶ـ۸م و در شمال هند در قرن ۱۴م پا گرفت. در شمال تا حدودی در قالب یک جنبش اجتماعی اعتراضی بروز کرد. کبیر، شاعر هندی، ادیان هندو و اسلام را درهم آمیخت و یک حکمت عرفانی نو پدید آورد. نانَک[۲]، با تأثیرپذیری از کبیر، آیین سیک[۳] را تأسیس کرد. در بنگال، چائیتانیا[۴] یک جنبش بهکتی مردمی را رهبری کرد که بعدها فرقۀ هاره کریشنا[۵] از آن منشعب شد. در جنوب هند جنبش بهکتی بر گرد گروهی مشهور به شاعران آلوار[۶] شکل گرفت و سرانجام در تألیفات رامانوجا[۷] ( ـ۱۱۳۷م) جلوهگر شد. متن مقدس محور آن بهگود گیتا[۸] است و نوشتههای عامهپسند آن بیشتر در قالب اشعار عبادی ـ عرفانی و نیایشنامه است. بهکتی با سنت پرستش ویشنو پیوند دارد. تولسی داس[۹] (۱۵۴۳ـ۱۶۲۳) و توکارام[۱۰] (قرن ۱۷) از مشاهیر آن در شمال هند بودند.