بیمارستان سینا
بیمارستان سینا
اولین بیمارستان دولتی به سبک نوین در ایران. در ۱۲۶۸ق، در دورۀ صدارت‌میرزا تقی‌خان امیرکبیر، به کوشش دکتر پولاک اتریشی با نام مریض‌خانۀ دولتی با ظرفیت مداوای ۴۰۰ بیمار، برای نظامیان در تهران تأسیس شد. از موقعیت شهری و فعالیت‌های بعدی آن اطلاعی در دست نیست. در ۱۲۸۹ق، بیمارستان دیگری با همان نام، به‌دستور میرزا حسین‌خان سپهسالار صدراعظم، زیرنظر ناظم‌الاطباء ساخته شد. نخست مخصوص نظامیان بود و چند سال بعد به بیماران عادی اختصاص یافت. بعضی از منابع تاریخ تأسیس آن را ۱۲۸۴ق ثبت کرده‌اند. در محلۀ هشت‌گنبد (حسن‌آباد تهران) در خیابان مریض‌خانه (سپه بعدی، امام خمینی کنونی) بنا شده بود و به آن بیمارستان شاهنشاهی نیز می‌گفتند. سردری کاشی‌کاری و گچ‌بری شده و حیاطی پرگل و استخری کاشی‌کاری داشت. دانشجویان رشتۀ طب مدرسۀ دارالفنون در آن‌جا به کارآموزی و آموزش عملی می‌پرداختند. در پایان دورۀ ناصرالدین‌شاه، با استخدام چند چشم‌پزشک فرانسوی برای تدریس در مریض‌خانه، چشم‌پزشکان حاذقی تربیت شدند. تا ۱۳۰۴ق، دکتر محمدخان کرمانشاهی و پس از او میرزا ابوالحسن ریاست مریض‌خانه را برعهده داشتند. از حدود ۱۳۰۸ق، ادارۀ مریض‌خانه به‌عهدۀ آلمانی‌ها قرار گرفت و تا اوایل جنگ جهانی اول این وضع ادامه داشت. مدتی نیز روس‌ها به آن دست یافتند. در ۱۹۱۹م/۱۳۳۸ق، پس از انعقاد قرارداد انگلیسی‌ها با وثوق‌الدوله صدراعظم، ادارۀ بیمارستان طبق یکی از مواد قرارداد، به انگلیسی‌ها سپرده شد و به مریض‌خانۀ انگلیسی شهرت یافت. در ۱۳۳۹، مجموعاً ۸۸ تخت و یک بخش زنان زیرنظر یک پزشک انگلیسی زن و یک بخش برای بیماران روانی داشت، و ۴هزار بیمارِ سرپایی در بیمارستان مداوا می‌شدند. پس از کودتای ۱۲۹۹ش، و لغو قرارداد ۱۹۱۹، رفته‌رفته از دخالت انگلیسی‌ها در امور بیمارستان کاسته، مجدداً نام مریض‌خانه دولتی به آن اطلاق شد و از ۱۳۰۵ش، ادارۀ آن به ایرانیان سپرده شد. مریض‌خانه دولتی از ابتدای تأسیس به مدرسۀ عالی طب وابسته بود. پس از تأسیس دانشکدۀ پزشکی دانشگاه تهران در ۱۳۱۳ش، زیرنظر آن به‌فعالیت ادامه داد. در ۱۳۱۹، به نام ابوعلی سینا، بیمارستان سینا خوانده شد.